آرمان‌هاي متعالي انساني: نيل به مقام خليفه‌اللهي، معرفت الهي، عبوديت از منظر قرآن كريم

خردورزي درباره حقيقت انسان و ترسيم جايگاه وجودي او در منظومه هستي، اصيل‌ترين تلاشي‌ است كه آدمي پيوسته بدان مشغول بوده و عقل و نقل بر آن تأكيد فراوان كرده است. كشف ساحت‌هاي وجودي انسان بدون استمداد از آموزه‌هاي وحياني، غير قابل وصول است، چرا كه خداي انسان‌آفرين، بهتر از همه، مي‌تواند از رمز و راز آفريدۀ خويش، پرده برداشته و به معرفي او بپردازد. خداوند در قرآن، انسان را به عنوان خليفۀ خود معرفي كرده و از برتري او بر ساير مخلوقات سخن گفته است. اين مقاله در نظر دارد با استفاده از كلام وحي الهي، قرآن كريم، و استفاده از تفاسير انديشمندان اسلامي به تعريف جامع و كاملي از انسان متعالي مورد نظر قرآن بپردازد و در اين راستا، به سؤالات زير پاسخ دهد: ۱- ويژگي‌هاي آفرينش انسان چيست و آيا اين‌ها مختص آفرينش او است؟ 2- اوصاف انسان و انسان متعالي در قرآن چيست؟ 3- عوامل و موانع دستيابي انسان به مقام تعالي چه عواملي هستند؟ همچنين نهايتاً در اين مقاله پس از مشخص شدن ويژگي‌هاي آفرينش انسان، عوامل بازدارنده رشد و تعالي انسان ساز ديدگاه قرآن، به بررسي صفات پسنديده و نكوهيدۀ انسان از منظر قرآن كريم پرداخته شده است. در ادامه به تعريف قرآني انسان پرداخته شد و اين امر كه دارا بودن چه خصيصه‌اي موجودي را لايق نام انسان مي‌نمايد. از مجموع مباحث مطرح شده مي توان نتيجه گرفت كه تنها مكتبي كه جايگاه و ارزش و مقام واقعي و حقيقي انسان را نشان مي دهد مكتب قرآن و اسلام است.