فقيه هوشيار: شيخ فضل ا... نوري و مشروطه

اين مقاله به دنبال ارائه تحليلي از واكنش شيخ فضل ا... نوري به مشروطه است، به اين معني كه جدا از سمت گيري هاي مرسوم در جانب داري يا تقبيح ديدگاه شيخ فضل ا...، تلاش دارد تحليلي از چرايي موضع او در قبال مشروطه و اصرار او بر مشروطه مشروعه داشته باشد. بر همين اساس پرسشي كه در كانون نوشتار حاضر جاي دارد اين است كه واكنش شيخ فضل ا... به مشروطه را چگونه مي توان تبيين كرد؟ فرضيه پژوهش حاضر بيان مي دارد كه موضع شيخ فضل ا... نسبت به مشروطه نه موضعي سياسي، بلكه ريشه از درك عميق او از مفروضات ديني و تباين آن با نظام مشروطه به عنوان محصول انديشه مدرن دارد و نمودهاي بارز اين آگاهي را در رسايل و نامه هاي او به خوبي مي توان نشان داد. در نتيجه براي تبيين اين فرضيه، با رويكردي توصيفي - تحليلي، نخست تمركز خود را در مباني نظري به طرح دو بنياد متفاوت انديشه ديني و نظام مشروطه با تمركز بر قانون گذاري خواهيم گذاشت، سپس در يافته هاي پژوهش، با تحليل انديشه شيخ فضل ا... تمايز و تباين انديشه ديني و نظام مشروطه را نشان خواهيم داد تا براساس فرضيه پژوهش بيان كنيم كه موضع او نه سياسي بلكه به شكلي عميق و آگاهانه به شدت در دفاع از انديشه ديني در مقابل انديشه مدرن بوده است.