بررسي فلسفه‌ي سياسي جان لاك و ميرزاي نائيني

جان لاك از برجسته‌ترين شخصيت‌ها در تاريخ فلسفه‌ي سياسي است و رساله‌ي او درباره‌ي منشأ و دامنه‌ي حكومت از مهم‌ترين رساله‌ها در اين زمينه است كه در اثر آن بنيادهاي انديشه سياسي ليبرال استوار گرديد. نظريه‌ي لاك در مورد قرارداد اجتماعي و گره زدن منشأ فرمانروايي سياسي به اراده‌ي مردم جذاب‌ترين بخش استدلال لاك در تحليل ساخت دولت مدرن است. هرچند به چگونگي شيوه‌ي انتقال قدرت از جانب مردم به دولت در نظريه‌ي لاك انتقاداتي وارد است، اما در تحليل نهايي مبتني كردن حاكميت به رضايت مردم از محكمات انديشه‌ي لاك به حساب مي‌آيد. از سوي ديگر فلسفه‌ي سياسي ميرزاي نائيني تركيب و بافت دوگانه‌اي دارد. او كه تماماً با ادبيات فقهي سخن مي‌كند، به شكل ظريفي بخشي از نظريه‌ي فلسفي خود را به رضايت مردم گره مي‌زند، هرچند كه براساس انديشه‌ي اصولي خود، اذن فقيه را نيز براي مشروعيت سياسي دولت در زمان غيبت ضروري مي‌شمارد.