ارزيابي شاخص‌هاي زراعي براي گزينش ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش خشكي در گندم ديم

تنش¬هاي غير زيستي اصلي¬ترين تنگناي محيطي محدود كننده توليد گندم در ديمزار¬هاي كشور است. رهيافت مهم براي مقابله با تنگنا¬هاي مرتبط با خشكي، گرما و سرما بهبود ژرم پلاسم گندمي است، كه در شرايط متنوع محيطي اقليم سرد و معتدل ديم، قادر به توليد اقتصادي باشد. به اين منظور 246 ژنوتيپ گندم نان در دو تكرار در سال زراعي 1393-1392 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه، در قالب طرح آلفا لاتيس در دو تكرار مورد ارزيابي قرارگرفتند. صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته، تعداد روز تا رسيدن، طول دوره پر شدن دانه، وزن هزار دانه، بيوماس، عملكرد، طول پدانكل، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، شاخص برداشت، دماي كانوپي و شاخص سبزينگي مورد بررسي قرارگرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اختلاف ژنوتيپ هاي مورد مطالعه براي تمامي صفات معني دار بود. نتايج آمار توصيفي نشان داد كه بيشترين ضريب تغييرات فنوتيپي مربوط به عملكرد دانه و شاخص سبزينگي بود. نتايج ضرايب همبستگي مشخص نمود كه بين عملكرد دانه و صفات ارتفاع بوته، عملكرد بيوماس و شاخص سبزينگي همبستگي مثبت و معني داري وجود دارد. بر اساس تجزيه رگرسيون چند گانه به روش گام به گام صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا رسيدن و طول سنبله بيشترين تأثير را بر عملكرد دانه دارا بودند. تجزيه به عامل¬ها، چهار عامل را مشخص نمود كه مجموعا 49/65 درصد از تغييرات عملكرد را توجيه كردند.