ارزيابي پتانسيل اصلاحي لاين هاي پيشرفته جو تحت شرايط اقليمي منطقه مياندوآب

جو (Hordeum vulgar) يكي از محصولاتي است كه در محدوده وسيعي از شرايط اكولوژيكي كشت مي شود و به دليل مقاومت آن به خشكي، در مناطق خشك و نيمه خشك مانند ايران كشت مي شود (قاضي و همكاران 2007). سطح زير كشت جو در دنيا در سال 2013 بالغ‌بر 49 ميليون هكتار و عملكرد آن بالغ‌ بر 145 ميليون تن و در ايران تا سال 2013 برابر 6/1 ميليون هكتار و توليد آن 2/3 ميليون تن گزارش‌شده است (FAO, 2014). نياز دائمي به ارقام جديد حاكي از ضرورت تداوم كار اصلاح نباتات است. مطالعه و سنجش ميزان سازگاري ارقام در شرايط مختلف محيطي در برنامه هاي اصلاح نباتات از اهميت ويژه اي برخوردار است واكنش متفاوت ارقام در برابر تغييرات محيطي مسئله اي است كه در انتخاب واريته هاي اصلاح شده بايد مورد توجه قرار گيرد. چون عملكرد ارقام از محيطي به محيط ديگر تغيير ميكند، يك رقم در محيطهاي مختلف قادر نيست حداكثر پتانسيل را توليد نمايد. در اين صورت اجباراً بايد براي هر محيط بخصوص يك رقم تهيه كنيم. اما نظر به اينكه تهيه ارقام اصلاح شده و سازگار با پتانسيل عملكرد بالا براي هر محيط از نظر اقتصادي متضمن هزينه سنگين و صرف وقت زياد است بنابراين بايد سعي در انتخاب واريته اي نمود كه بتوان در بيش از يك نقطه و بر اي چند منطقه متفاوت آن را توصيه نمود، يعني واريته اي كه در كليه مناطق اقليمي مشابه و يا حداقل در اغلب مناطق عملكرد خوبي داشته و بهترين سازگاري را با محيطهاي مختلف دارا باشد (Slafer, 1991). براي انتخاب و معرفي ارقام جو پر محصول و سازگار جهت مناطق سرد و معتدل سرد كشور، علاوه بر بررسي هايي كه بر روي لاين ها و ارقام داخلي صورت مي گيرد از ارقام و لاين هاي خارجي كه داراي صفات مطلوب (عملكرد بالا، مقاومت به بيماريها، كيفيت بالا و سازگاري با مناطق مورد نظر) باشند نيز استفاده مي گردد (Group barley breeding, 2006). انصاري ملكي و همكاران (Ansari Maleki et al.,. 2008) ، با مقايسه عملكرد 24 ژنوتيپ جو در 6 منطقه به مدت سه سال نشان دادند كه تمام اثرات معني¬دار بودند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب عملكرد دانه در مكانهاي مختلف به طور مستقل از هم نشان داد كه بين ژنوتيپ ها، اختلاف معنيداري 1% وجود داشت. مقايسه عملكردها نشان داد كه ژنوتيپ هاي شماره 3 5 (CWB117- ،Alpha/Gumhuriyet//Sonja)) 77-5-9-5 CK-3-2) و 9 (Antares/Ky36-1294//Slrcbh-0383-0AP-0AP-0AP-8AP-0AP) جزو ژنوتيپ هاي پرمحصول بودند. حسين بابايي و همكاران (Hosein Babaii et al., 2013) نيز با ارزيابي 40 لاين جو از نظر صفات مورفولوژيك و زراعي گزارش نمودند كه بين لاينها از نظر كليه صفات به جز شاخص برداشت و تعداد پنجه نابارور اختلاف معني¬دار وجود داشت كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي در بين لاين ها مي باشد. با توجه به موارد ذكر شده مطالعه حاضر به منظور ارزيابي پتانسيل اصلاحي لاين هاي پيشرفته جو تحت شرايط اقليمي منطقه مياندوآب انجام شد.