تأملي دربارۀ حقيقت محمديه و ويژگيهاي آن

يكي از آموزه‌هاي مهم و قابل بحث عرفان اسلامي حقيقت محمديه است و مراد از آن به اصطلاح متصوفه و عرفا، ذات احديت به اعتبار تعين اوّل است. اين حقيقت به عنوان مبدأ و معاد، شالودۀ نظام آفرينش، نخستين وجود منبسط و تجلي حق، سبب حدوث و بقاي عالم، واسطۀ حق و خلق و غايت نظام هستي معرفي شده است. در شرح و بسط اين موضوع در جهان بيني عرفاني مخصوصاً در مكتب ابن‌عربي و پيروان او مطالب و مسائل مهمي مطرح گرديده كه بيشتر حول محور اولين، كامل‌ترين و جامع‌ترين مخلوق مي‌باشد. اين حقيقت تحت عناوين و تعابير مختلف و قريب به هم از جمله: اسم اعظم، روح اعظم، امر، بهمن(در زبان پهلوي)، تجلي اوّل، صادر اوّل، عقل اوّل، معلول اوّل، جوهر، درّ بيضاء، روح عالم، روح محمّدي، عقل فعّال، علّت ثاني، نفس‎الرّحمن، هباء و... مورد توجه قرار گرفته است. اين نام‌هاي مختلف در واقع به لحاظ اعتبارات و اوصاف گوناگوني است كه بدان داده شده و هدف اين مقاله تشريح و تبين آن اوصاف و ويژگيها است.