تحرك اجتماعي و عوامل موثر بر آن (با تاكيد بر تحرك اجتماعي در ايران)

امروزه در جوامع توجه به تحرك اجتماعي از اهميت زيادي برخوردار است. به گونه اي كه مي توان توسعه يافتگي جوامع را در بخش هاي مختلف با ميزان تحرك اجتماعي آنها سنجيد. در اين نوشته سعي بر ان است تا عوامل موثر بر تحرك اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد. تحرك اجتماعي كه مهمترين عوامل آن تحصيلات، مهاجرت، ازدواج، شغل پدر و ... است پويايي جامعه و ميزان شرايط برابر افراد را در استفاده از موقعيت ها براي كسب مزاياي اجتماعي را نشان مي دهد. يكـي از مهـمتـرين موانـع تحرك اجتماعي كه تأثيرات تعيين كنندهاي در ناكارامدي ديوانسالاري و به تبع آن توسعه نيافتگي جامعه، بـه ويـژه در كشـورهاي در حـال توسعه دارد، پديدآمدن گروههاي قدرتمند ويژه با بافتهاي سخت (و معيارهـاي برخاسته از منافع گروهي) در ساختارهاي سياسي، اجتماعي، و اداري جامعه است. كه با عنوان شبه كاست ها شناخته مي شوند. همچنين جوامعي كه داراي نابرابري بيروني هستند مسير تحرك اجتماعي براي شهروندان آن جامعه با مانع روبرو است. جوامع براي پيشرفت و توسعه در جهان امروز بايد به سمت نابرابري دروني( به شرط برابري فرصتها جهت شكوفا شدن استعدادها) كه توزيع مزايا و منابع بر اساس شايستگي افراد است و امكان تحرك اجتماعي براي همگان فراهم است، بروند. نتايج بررسي نشان مي دهد كه در ايران بعد از دوره قاجار با گشوده شدن درها به سوي صنعت و تحولات عمده در دوره پهلوي و انقلاب اسلامي شرايط تحرك اجتماعي براي افراد وجود داشته و جامعه ايران، جامعه بسته و انعطاف ناپذير نبوده است.