نگاهي گذرا به مفهوم اسلامي شادي و تمايزات تمدني آن با تلقي غرب از سطح شادكامي در جوامع

طي چند سال اخير اندازه گيري سطح شادكامي در جوامع، به عنوان يكي از مهم ترين ابزارهاي ارزيابي توسعه يافتگي در قالب شاخص هاي كيفيت زندگي مورد توجه معتبر ترين مراكز مديريت توسعه جهان قرار گرفته است و طراحي شاخص هاي متعددي نظير «شاخص شادي ون هوون»، «شاخص سياره شاد»، «شاخص شادي ناخالص ملي»، «شاخص جهاني شادي» و... كه به طور مشخص براي همين منظور طراحي شده اند و سالانه بر همين مبنا به رتبه بندي كشورهاي جهان مي پردازند حكايت از اهميت پرداختن به سطح شادكامي جامعه در انديشه مديريت توسعه دارند. با تحليل مؤلفه هاي به كار رفته در اين شاخص ها به نظر مي رسد كه روح مشترك همه آنها عبارتست از تلقي غربي از شادي. در مقاله پيش رو پس از بيان مُراد غرب از شادي، با بررسي مفهوم و انواع شادي در منابع اسلامي خواهيم ديد كه فارغ از تفاوت هاي مفهومي تعابير اسلامي فرح، سرور، نشاط يا نُشرَه و... با مفهوم Happiness، دو تمايز اصلي در نگاه اسلام و غرب به شادي وجود دارد كه كاركرد هاي تمدني اين مفهوم را تحت تاثير خود قرار داده و بستر ساز تعريف انواع سه گانه شادي در اسلام شامل «شادي اُخروي»، «شادي دنيوي ناپسند» و «شادي دنيوي پسنديده» مي گردد. به نظر مي رسد پيش از انجام هرگونه اقدامي در راستاي سياستگذاري هايي كه زمينه ساز اقامه تمدن نوين اسلامي هستند، بايد علاوه بر استخراج مؤلفه هاي مؤثر در هر كدام از اين سه دسته، به باز تعريف نقش هر يك از آنها در تحقق اهداف مورد نظر اسلام براي جامعه بپردازيم.