جايگاه مسجد مدرسه ها در سامان بخش معنوي و مادي معماري و شهر سازي ايران و قزوين

پيشينه احداث مدرسه‌ها و كانون آموزشي در هر جامعه بيانگر ايجاد نظام سازمان يافتۀ آموزش و پرورش و پيدايش فعاليت‌هاي تخصصي در آن جامعه مي‌باشد. دراين ميان نهادها و دستگاههاي حكومتي و مذهبي درايران باستان مانند ديگر جوامع كهن مهمترين نقش را در پيدايش نخستين فضاهاي آموزشي داشتند. يكي از كهن ترين اين كانون هاي متعلق به هزارۀ دوم پيش از ميلاد است كه در شهر ايلامي شوش كشف شده است و اوج آن به قرن سيزدهم برمي گردد دوره ايي كه از آن به عنوان دوران طلايي فقه اماميه ياد مي شود و مسجد مدرسه ها يا حوزه هاي علميه قزوين سهم بسزايي را در اين جريان ايفا كردند . مسجد مدرسه ها و فضا هاي آموزشي علاوه بر اينكه از يك سو ريشه در مباني نظري اعتقادي جامعه دارد و از سوي ديگر ريشه در فرهنگ و تمدن آن سرزمين ، از مهم ترين عناصر و عوامل هويتمندي معماري و شهرسازي هرزيست بومي است.اين عناصر درساختارشهري چون قزوين بعنوان مركزي سامان بخش و موثر در هدايت رشد و توسعه شهري در هر محله به ايفاء نقش پرداخته و ضمن ارتباط و تعامل با واحد هاي كوچكتر پيرامون در مقياس خرد در مقياس مياني با كل شهر و در مقياسي فراتر در سطح كشور و حتي كل جهان به تدوين و تبيين هرچه با شكوه تر، هويت شهري و معرفي جايگاه سرزميني چون قزوين مي پردازند . در اين نوشتار تلاش گرديده است تا براساس مطالعات ميداني و كتابخانه ايي صورت گرفته توسط نگارنده ضمن ارائه سير تحول نظام و كانون هاي آموزشي و ارزش هاي تاريخي – فرهنگي اين عناصر جايگاه آنان در ساختار بافت شهر قزوين تبيين گردد.