تفسير اجتهادي قرآن¬محور به مثابه روش معيار

روش تفسير اجتهادي را مي‌توان بر پايۀ‌ تعريفي عام از اجتهاد در روش و ابزارهاي معرفت ديني تعريف نمود. بر اين اساس «روش تفسير اجتهادي در واقع كلان¬روشي تفسيري است كه براي فهم و تبيين معاني آيات، گسترۀ وسيعي را از منابع، ادله و شواهد معتبر نقلي و عقلي با نگاه تحليلي متناسب با مفاد آيات در حد توان انساني به مدد مي‌گيرد.» اين كلان¬روش به اقتضاي روش¬ها و گرايش¬هاي تفسيري رايج، مي‌تواند تحليل و تعريف خاص خود را بيابد و حسب غايات و مقاصد خويش، اصول نظري و عملي ويژه¬اي داشته باشد؛ از جمله با محوريت روش تفسير قرآن¬گرايانه ــ با الهام از تجربه نسبتاً موفق الميزان و آراي علامه طباطبايي ــ مي‌توان روش تفسير اجتهادي قرآن¬محور را تعريف نمود. برجسته¬ترين اصول عام تفسير اجتهادي قرآن¬محور را مي‌توان در سه دسته اصول نظري، عملي و غايي به شرح ذيل دنبال كرد: اصول نظري (مباني نظري) شامل: 1. قلمرو خاص تفسير نسبت به ديگر دانش‌هاي ديني قرآني؛ 2. محوريت قرآن در ميان منابع معرفتي دين؛ 3. سازگاري و هم¬خواني دروني آيات قرآن؛ 4. مرجعيت قرآن نسبت به معرفت‌هاي انساني، اصول عملي (قواعد كلي) شامل: 1. جست‌وجوي آيات هم‌مضمون به لحاظ لفظي و معنايي؛ 2. يافتن اصول كليدي و كلي حاكم بر مفاهيم و معارف قرآن؛ 3. اهتمام به قراين سياقي قرآني؛ 4. انسجام‌يابي آيات متناظر (محكم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقيد، مجمل و مبين و منسوخ و ناسخ)؛ 5. و توجه به اصول توسعۀ دلالي در مفاهيم قرآن، و اصول غايي با عنوان عام تفسير در خدمت هدايت-هاي ديني.