تاثيرات متقابل ژنتيك و محيط بر بروز صفات و ويژگي هاي اخلاقي مرتبط با امور خير از منظر علم و دين

وراثت پذيري ويژگي هاي اخلاقي و روحي در انسان، از جوانب مختلف در اسلام و علم ژنتيك مورد توجه قرار گرفته است. اخيراٌ در حوزه علوم اجتماعي و روانشناسي و فلسفه، نقش ژن ها در شكل گيري شخصيت، ماهيت روان انسان و همچنين فعاليت مغز به عنوان يگانه مركز پردازش كليه اطلاعات فعاليت هاي انسان، مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. اما آنچه از منظر اسلام در وراثت صفات اخلاقي بويژه مشاركت در امور خير و بطور كلي خير انديشي مطرح شده است، بسيار جامع تر بوده به طوريكه قرآن تصريح مى‌كند كه انسان از نطفه هاى‌ مركب و مخلوط آفريده شده است و كلمة علق را معرّف عامل وراثت (ژن) مي داند و در آيه 48 سوره بقره فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ به صراحت به بيان انجام امور خير اشاره شده است. همچنين در حديث قدسي بيان شده است كَثِيرٌ نَفْعُهُم اينان نفع رساني شان به مردم زياد است، اهل خير به طور مداوم براي مردم تلاش مي كنند و كمتر خودشان را مد نظر قرار مي دهند (بحار الأنوار: 77/24/6). نكته ي مهم ديگري كه از منظر اسلام مهم شمرده شده است، وراثت و سوق دادن عوامل موثر بر بروز اين صفات اخلاقي نيكو در جامعه مي باشد، كه اين مي تواند موجب گسترش و بروز ژن هاي مرتبط با صفات و ويژگي هاي اخلاقي در انسان از جمله صفت خَيّري و توجه به هم نوع خود گردد. از سوي ديگر نتايج جديدترين مطالعات نشان داده است كه انسان ها داراي ژن هايي مي باشند كه با صفات مهرباني و كمك كردن به ديگران و بطور كلي خًيّر بودن در ارتباط است. از مهمترين اين ژن ها، ژن هاي بيان كننده گيرنده هاي هورمون اكسي توسين مي باشد كه بيان بالاي اين ژن ها با خير بودن انسان ها ارتباط مستقيم دارد (مطالعه ي كه در دانشگاه اورگون انجام شده است). همچنين مطالعات نشان داده است، انسان هايي كه داراي رفتارهاي خًيّرانه مي باشند، بدليل اينكه از سطح بالايي از بيان ژن هاي مرتبط با فضائل اخلاقي برخوردار مي باشند، انسان هايي هستند كه نسبت به افراد عادي جامعه به مراتب داراي سطح بالاتري از سلامت جسم و روح، زندگي شادتر، داشتن روحيه همكاري و همچنين روابط اجتماعي پسنديده تر مي باشند. كه البته اين نتايج از تاثيرات متقابل عوامل ژنتيك و محيط بر بروز صفات و ويژگي هاي اخلاقي مرتبط با امور خٍير پديدار مي شوند. امروزه ديگر نتايج علمي نيز نشان داده است كه عموما انسان هاي با فطرت پاك عميقا داراي رفتارهاي خٍيرخواهانه و كمك به هم نوعان خود مي باشند. در اين مقاله با توجه به اهميت رشد صفات فاضله انساني بخصوص صفت خَيّري در زندگي انسان ها، كه يكي از مصاديق آن است، تحليلي بر تاثيرات متقابل عامل ژنتيك و محيط، در بروز ويژگي يا صفت خَيّر بودن فرد از ديدگاه قرآن، اسلام و علم نوين خواهيم داشت. به طوري كه تحقيقات نشان داده است بخشيدن و اهدا كردن نه تنها براي فرد گيرنده، احساس خوب و مثبتي را به دنبال مي اورد همچنين موجب ارتقاء سلامت روح و جسم آرامش فرد دهنده مي شود. بنابراين براساس آيات قرآن و نتايج جديدترين تحقيقات علمي، يك جامعه اسلامي و سالم زماني پديدار مي شود كه در آن جامعه انسان ها بتوانند صفات خوب كه يكي از مهمترين آن ها صفت خَيّري مي باشد را به صورت مستمر در خود رشد و پرورش دهند و بتوانند به كمال و سعادت ابدي دست يابند. از اين رو ترويج فرهنگ خٍيرخواهي و نيك انديشي در جامعه ضروري و امري اجتناب ناپذير مي باشد.