جايگاه و كاركرد قلب در انديشه و آثار علامه جعفري (ره)

جايگاه قلب در نظام تكويني انسان و كاركردهاي متفاوت آن در حوزههاي مختلف ادراك، اخلاق و احساس سبب شده تا اهميت بسزايي در نظام انسانشناسي و معرفتشناسي حكمت اسلامي داشته باشد. اين مقاله با روش توصيفي، تحليلي و با بررسي اسنادي، ديدگاه علامه جعفري را پيرامون كاركردهاي قلب مورد بررسي قرار داده است. در انديشه علامه جعفري قلب يكي از حجت هاي دروني انسان به شمار رفته و كاركرد معرفتي و اخلاقي مهمترين كاركرد آن است. قلب ابزاري براي شناخت علوم و معارف ديني بوده كه با ايجاد صفا و تنزه از رذايل مي تواند به شهود حق نائل آيد. اين كاركرد قلب در رسيدن انسان به حيات معقول بسيار مؤثر است. علامه همچنين قلب را در كاركرد اخلاقي اش هم معنا با وجدان اخلاقي دانسته كه در اين صورت مرتبه اي از عقل عملي است در مقابل نظري و مراد از آن نيروي رباني در درون انسان بوده كه او را در مقابل اعمال پسنديده، تحسين و در مقابل اعمال ناپسند سرزنش مي نمايد. ايشان معتقدند اگرچه اصطلاح وجدان به صراحت در قرآن نيامده اما كاربرد تعابيري مانند قلب، نفس، صدر، ضمير مؤيد آن است كه در واقع وجدان در معناي اخلاقي اش بعدي از ابعاد وجودي قلب است.