تبيين و مقايسه مباني انسان شناختي حيات طيبه از نظر علامه جعفري و آيه الله جوادي آملي

نوشتار حاضر به بررسي و مقايسه ديدگاه علامه جعفري و آيت الله جوادي آملي در خصوص مباني انسان شناختي حيات طيبه اختصاص دارد . نتايج به دست آمده حاكي از وجود سه مبناي مشترك در آراء اين دو متفكر است . 1- انسان ضمن برخورداري از دو عنصر اساسي مادي – معنوي ، داراي طبيعت ، فطرت ، وجدان ، استعداد هاي ذاتي و تعلقات دروني است 2- انسان توانايي تعديل خود خواهي ، دست يابي به معرفت الهي ، جهت دهي به زندگي به وسيله عقل و وحي را دارد 3- ادامه حيات طيبه انسان با مديريت ارتباطات چهار گانه ( با خدا ، خود ، طبيعت و ديگران ) ، اعتدال رواني و انجام تكليف ممكن مي باشد . اهم افتراقات آراء دو متفكر نيز عبارتند از : 1- از نظرعلامه براي انسان تعريف تامي نمي توان كرد و نبايد نسبت به او نگاه انحصاري داشت. اما جوادي آملي قائل به امكان حد تام براي انسان است و جنس انسان را حي و فصل وي را متأله و در جاي ديگر بيان مطرح مي كند 2- علامه وصول به مرتبه اي از زندگي انساني و حيات معقول را ، بر اساس منطق و دليل ، آگاهي از اصول ثابت انساني و التزام به قانون عمل و عكس العمل ، تأكيد بر كرامت ذاتي وحفظ و ارتقاء آن با صيانت ذات از آلودگي ها و تحصيل صفات حميده ، ازطريق همين زندگي طبيعي و همانند شدن درون ذات انسان با واقعيت خارجي براي همه انسان ها ممكن مي داند در حاليكه از نظر جوادي آملي تحقق حيات انساني (متألهانه ) مرهون بينش ، گرايش ، پذيرش و روش توحيدي است و لذا بدون ايمان به خدا و آشنايي با معاد و وحي و نبوت و سنجش انسانيت انسانها با عرضه خويش بر معصوم و كسب كرامت اكتسابي بر اساس ايمان به خدا ، وحي ، نبوت ، معاد ، صيانت ذات و اطاعت از اوامر الهي حاصل نمي شود 3- از نظر علامه عقلانيت درحيات معقول ناظر به مؤلفه هايي است نظير آگاهي به هويت و ارزش انساني ، وجدان آگاه فعال و متحرك ، تنظيم نيروهاي جبري و شبهه جبري زندگي طبيعي، انتخاب آزادانه انسان شدن و حركت از زندگي طبيعي محض ، رعايت حقوق و اخلاق مداري ، ضابطه مندي در روابط اجتماعي مي داند كه هيچ يك از آنها ضرورتا مشروط به دين داري نيست ، هر چند در نهايت مي تواند زندگي فرد را در جاذبه ي ربوبي قرار دهد اما جوادي آملي حيات عاقلانه را تنها در گرو ايمان به وحي و عمل به دستورات آن و مرهون شناخت و اطاعت از امام هر عصر مي داند و عقل ،تنها نقش مفتاحي براي رسيدن به اين نوع زندگي ديني را دارد. نتيجه گيري : با توجه به اشتراكات و افتراقات موجود درديدگاه فلسفي علامه جعفري و ديدگاه درون ديني آيت الله جوادي آملي درمباني انسان شناختي ، اين اختلاف راي در مفهوم حيات طيبه و راهكارهاي تحقق آن نيز به چشم مي خورد با اينكه هردو در ظاهر ، نسبت به معناي حيات طيبه اختلاف نظر ندارند اما در واقع در معناي حيات طيبه و گستره ي آن و شرايط تحقق و مختصات و راهكارهاي تحقق آن اختلاف نظر دارند كه در اصل مقاله به آن اشاره مي شود . با عنايت به اين اختلاف ها به نظر مي رسد بهتر است براي دعوت نسل جوان به حيات طيبه از منظر فلسفي و برون ديني علامه جعفري مد نظر قرار گيرد كه با فطرت و وجدان سالم همه ي مخاطبان هماهنگ است اقدام گردد تا مخاطبان بيشتري را به قلمروحيات انساني و معقول فرا خوانيم و از راه كارهايي متناسب با اين رويكرد در تربيت معنوي نسل جوان استفاده شود . مواردي نظيرتأكيد بركرامت ذاتي و حفظ و ارتقاء آن با توجه به معناي وسيع تقوا، تأكيد به فعليت در آوردن استعدادهاي دروني، تأكيد برمديريت خود طبيعي و پرورش اراده ي آزادانه ي خود ، تأكيد بر تسليم شدن بر وجدان بيدار، بديهي است در ادامه مسير تلاش براي تحقق حيات طيبه مي توان با آماده شدن مخاطبان براي پذيرش دين و اعتقادات معنوي از رويكرد درون ديني آيت الله جوادي آملي و راهكاري ارزشمند ايشان فراوان بهره جست .