تفكيك سهم واداشت‌هاي تغيير اقليم بر بارش‌هاي حدي جنوب غرب ايران با آشكارسازي و نسبت دهي به روش انگشت‌نگاشت بهينه

تعيين ميزان آسيب پذيري اقليم منطقه در مقياس ناحيه اي و حوضه يكي از موضوعات مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران در سالهاي اخير بوده است. وقايع حدي نظير بارشهاي سنگين به دليل وسعت تاثيري كه بر منابع طبيعي ، اقتصادي و جوامع انساني مي گذارند از اهميت به سزايي برخوردار بوده و ضرورت مطالعه آنها به خصوص در ارتباط با تغيير اقليم بر كسي پوشيده نيست. در اين مقاله به منظور تعيين سهم اثرات تغيير اقليم بر بارشهاي حدي محدوده جنوب غرب ايران در دوره آماري گذشته از رويكرد آشكارسازي و نسبت‌دهي تغيير اقليم به روش انگشت‌نگاشت بهينه استفاده گرديد و الگوريتم رياضي حداقل مربعات معمولي (OLS) براي مقايسه تغييرات مشاهده شده در شاخص هاي حداكثر بارش روزانه (RX1D) و حداكثر مجموع بارش پنج روزه (RX5D) با شبيه سازي هاي مدل NorESM1-1 تحت اثرات واداشتهاي تركيبي (ALL) و جداگانه (ANT) فعاليتهاي انساني و طبيعي و اثرات گازهاي گلخانه اي (GHG) به كار گرفته شد. قبل از انجام انگشت نگاري ،مراحل پيش پردازش شامل محاسبه ميانگين محدوده جغرافيايي منطقه جنوب غرب ايران با استفاده از كليه داده ها شامل داده هاي ايستگاهي و شبكه اي افروديته (APHRODITE) به عنوان داده هاي مشاهداتي و همچنين شبيه سازي هاي مدل طي دوره 2005-1951 و محاسبه شاخص احتمالاتي (PI) و ميانگين پنج ساله سري هاي زماني مورد توجه قرار گرفت. نتايج به دست آمده نشان داد كه هر دو شاخص بارش حدي مورد مطالعه در دوره آماري تغيير روند معنا دار افزايشي داشته اند و اين تغييرات قابل انتساب به واداشت تركيبي فعاليتهاي طبيعي و انساني(ALL) ، واداشت جداگانه فعاليتهاي انساني (ANT) و اثرات گازهاي گلخانه اي (GHG)مي باشد اما انگشت نگاري واداشت جداگانه فعاليتهاي طبيعي بر روي تغييرات مشاهده قابل نسبت دهي تشخيص داده نشد. علاوه بر نتايج فوق محدوده سهم واداشتهاي تغيير اقليم بر بارش هاي حدي تعيين گرديد . بر اين اساس بارشهاي حدي در مقياس منطقه مورد مطالعه از محل مقادير ميانه سري هاي زماني ، تحت تاثير واداشت فعاليتهاي انساني بوده اند و محدوده اثرات گازهاي گلخانه اي از مقادير حدي تر شروع مي گردد. نتايج تحقيق حاضر با الگوي جهاني افزايش بارش‌هاي حدي در اثر افزايش رطوبت اتمسفر ناشي از گرمايش جهاني سازگار است.