نقش ديپلماسي انرژي در ارتقاي امنيت انرژي ايران

انرژي و مسائل پيرامون آن طي چندين دهۀ اخير به طور فزاينده‌اي به موضوعي پيچيده و چالشي بين‌المللي با ابعاد گوناگون تبديل شده ‌است. با توجه به اهميت غيرقابل انكار انرژي در توسعه و پيشرفت جوامع، امنيت انرژي از جايگاه مهمي در سياست‌هاي اقتصادي و سياسي كشورها برخوردار است. در واقع، اهميت مسأله امنيت انرژي در جهان امروز موجب تعاملي گسترده بين انرژي و سياست شده و بسياري از رفاقت‌ها، رقابت‌ها و تحولات سياسي جهان تحت تأثير انرژي و مسايل پيرامون آن است. در اين ميان ديپلماسي انرژي نقش تعيين‌كننده‌اي در روابط بين كشورها و جوامع دارد. با توجه به ارتباط نزديك ميان امنيت توليد و عرضه انرژي در ايران با ثبات سياسي و روابط متعامل با كشورهاي توليدكننده و مصرف كننده انرژي به نظر مي‌رسد كه همكاري بيشتر بخش نفت و گاز كشور با وزارت امورخارجه و تصميم گيران سياست خارجي ايران ضرورت دارد. اين در حالي است كه تاكنون به طور معمول در خط‌ مشي سياست خارجي ايران، نگاه اقتصادي از اهميت كمتري نسبت به ملاحظات سياسي برخوردار بوده است. همچنين فقدان يك ساختار ديپلماتيك قوي و كارآمد مبتني بر مناسبات و منافع اقتصادي در حوزه انرژي، موجب شده است كه توسعه مناسبات منطقه‌اي و جهاني حوزه انرژي ايران با وجود منابع غني و متنوع، با فراز و نشيب همراه باشد. همچنين، غلبه نگاه بازرگاني در موضوع انرژي كه از عدم لحاظ شدن نگاه بلند‌مدت و راهبردي به مسائل بخش انرژي در رويكرد خارجي، ديپلماسي انرژي، حكايت مي‌كند، بيانگر اين است كه ايجاد تحول در شرايط عمومي بازيگري منطقه‌اي و بين‌المللي كشور نيازمند مدنظر داشتن راهبردهاي بلندمدت بخشي بويژه در سياست خارجي است. در اين بين، بازتعريف منافع ملي از طريق گسترش مناسبات منطقه‌اي و توسعه روابط با كشورهاي ديگر از منظر تقويت ديدگاه منافع اقتصادي و نيز عضويت مؤثر در سازمان‌هاي و نهادهاي بين‌المللي و تأثيرگذاري در تصميم‌سازي نهادهاي فعال در حوزه انرژي بويژه سازمان اوپك مي‌تواند به تقويت امنيت انرژي كشور منجر شود.