بررسي نقش فراموش شده گودال باغچه ها در پايداري معماري ايران (نمونه موردي يزد)

معماري ﺑﻮﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﻃﯽ ﻗﺮن ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐﺎرا ﺑﻮدن ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻣﺪاوم ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﯾﺴﺖ را ﻫﻤﺴﺎز ﺑﺎ اﻗﻠﯿﻢ ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ. ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻨﺘﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﯾﺠﺎد ﻧﻈﻤﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻬﺮه وري از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ در راﺳﺘﺎي ﺑﺮآورده ﻧﻤﻮدن ﻧﯿﺎزﻫﺎي روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻌﻤﺎري اﯾﺮان در اﻗﻠﯿﻢ ﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ راه ﮐﺎرﻫﺎي ﮐﺎرآﻣﺪي را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﻗﺮون ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻗﯽ و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ در ﺻﺪر اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد و ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﯾﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻠﻬﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﯿﻦ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ.در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻌﻤﺎري اﯾﺮاﻧﯽ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻫﻤﺴﺎز ﺑﺎ اﻗﻠﯿﻢ و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ در آن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ، ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﯿﻂ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﮔﻮدال ﺑﺎﻏﭽﻪ درﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﯾﺮي و ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ آن ﺑﺎ اﺻﻮل ﭘﺎﯾﺪاري ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻨﺘﯽ ﺷﻬﺮ ﯾﺰد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺣﺎﮐﯽ ازآن اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏ اﻣﺎ ﻧﻔﯿﺲ ازﻣﻌﻤﺎري ﭘﺎﯾﺪار ﺗﻤﻬﯿﺪي ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺮژي ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ آن ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و روﺣﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺎزﮔﺎري آن ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد آﺳﺎﯾﺶ و آراﻣﺶ درﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﯾﻦ ﺧﻄﻪ ﮐﻮﯾﺮي ﺷﺪه ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎاﺻﻮل ﭘﺎﯾﺪاري ﻫﻤﺴﻮﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.