هنر كاشي كاري در معماري ايراني اسلامي

ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎﺷﯽ ﺳﺎزي و ﮐﺎﺷﯽ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ در ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮ زﻣﯿﻦ اﯾﺮان، و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷﺪه، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي داراي وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻫﻨﺮ و ﺻﻨﻌﺖ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ي ﺑﺴـﯿﺎر دور در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻣﻬـﺎرت، ذوق و ﺳـﻠﯿﻘﻪ ﮐﺎﺷﯽ ﺳﺎز در ﻣﻘﺎم ﺷﯿﺌﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻣﺘﺠﻠﯽ ﮔﺮدﯾﺪه، ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﮐﺎﺷﯿﮑﺎر ﯾﺎ ﻣﻮزاﯾﯿﮏ ﺳﺎز ﺑﺎ ﮐـﺎرﺑﺮد و ﺗﺮﮐﯿـﺐ رﻧـﮓ ﻫـﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﯾﺎ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار دادن ﻗﻄﻌﺎت رﯾﺰي از ﺳﻨﮓ ﻫﺎي رﻧﮕﯿﻦ و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪ اي از ﻗﺒﻞ ﻃﺮح ﮔﺮدﯾﺪه، ﺑﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻣﺘﻔـﺎوت و ﻣﻮزون از ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺑﻨﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳﺎده ﻫﻨﺪﺳﯽ، ﺧﻂ ﻣﻨﺤﻨﯽ، ﻧﯿﻢ داﯾﺮه، ﻣﺜﻠﺚ، و ﺧﻄﻮط ﻣﺘﻮازي ﮐـﻪ ﺧـﻂ ﻋﻤـﻮدي دﯾﮕﺮي ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ رﺳﻢ ﺷﺪه از ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي دوره ﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺗﺮ ﺟﺎي دارﻧﺪ، ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣـﺮور ﻧﻘـﺶ ﻫـﺎي ﻣﺘﻨـﻮع ﻫﻨﺪﺳﯽ، ﮔﻞ و ﺑﺮگ، ﮔﯿﺎه و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮي از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ، و در ﻫﻤﻪ ﺣـﺎل ﻣﻬـﺎرت ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎر در ﻧﻘﺶ دادن ﺑﻪ ﻃﺮح ﻫﺎ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﻫﺎ، ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﯾـﺎد آور ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاد ﮐﺎﺷﯽ ﮔﺮ و ﮐﺎﺷﯽ ﺳﺎز از ﺧﻠﻖ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻫﺮﮔﺰ رﻓﻊ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ و روزﻣﺮه ﻧﺒﻮده، ﺑﻠﮑـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪ از زﯾﺒﺎﯾﯽ و ارﺿﺎي ﺗﻤﺎﯾﻼت ﻋﺎﻟﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺬﻫﺒﯽ، ﻣﺎﯾﻪ اﺻﻠﯽ ﮐﺎرش ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﮐـﺎرﺑﺮدي ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ي ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺎدي دارد، ﺣﺎل آن ﮐﻪ ﺧﻠﻖ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ روح ﺗﻠﻄﯿﻒ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﭘﻮپ( ﭘﺲ از دﯾـﺪن ﮐﺎﺷﯽ ﮐﺎري ﻣﺴﺠﺪ ﺷﯿﺦ ﻟﻄﻒ اﷲ در )ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻨﺮ اﯾﺮان( ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ، ﺧﻠﻖ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﺟﺰ از راه اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد، آﯾﺪ.