بررسي شاخصه هاي طراحي الگوى مسكن مناسب در بافت قديمي ميدان انقلاب زنجان با هدف ارتقاء قابليت زندگى شهرى

مسكن به عنوان سرپناه يكي از حقوق اوليه و از ضروري ترين نيازهاي انسان است و تمامي افراد يك جامعه بدون درنظر گرفتن نژاد جنسيت طبقه اجتماعي و سوابق اخلاقي بايد از آن بهره مند باشند. اين نوع نگرش به مسكن مفهوم عدالت اجتماعي را در ذهن متبلور مي سازد. در اين راستا دستيابي به مسكني كه زندگي سالم را براي شهرنشينان به ارمغان مي آورد مفهوم مسكن مناسب را در تداعي مي كند. مسكن مناسب دلالت بر فضايي سكونتي دارد كه تمامي شاخص هاي كمي و كيفي براي يك زندگي مطلوب را براي شهروندان در تمامي مناطق شهري را مهيا كرده باشد در نتيجه بافت هاي فرسوده و قديمي شهر نيز از اين امر مستثني نبوده و نخواهند بود. آنچه امروز با آن مواجه ايم اين است كه در دل شهرهاي قديمي بافتي از هم پاشيده و فرسوده وجود دارد كه به مكان هايي مملو از بيماري هاي اجتماعي، فقر و بدون حداقل استانداردهاي زندگي شهري كه رغبتي به زندگي برنمي انگيزد تبديل شده اند كه بايد براي آنها برنامه اي تدوين كرد.( شماعي و پوراحمد، 1384، 36 ) مسكن و فضاهاي وابسته در بافت هاي فرسوده شهري از اين تغييرات بي اثر نبوده و اين امر خود موجب جابه جايي جمعيت و مهاجرت ساكنان قديمي از اين بافت ها و جايگزين شدن افرادي با حس تعلق كمتر در فضاي سكونتي بافت فرسوده شهرها شده است و كيفيت مسكن و فضاهاي سكونتي را كاهش داده است و به معضلات كالبدي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و زيست محيطي در اين بافت ها دامن زده است. بافت هاي فرسوده شهري علي رغم درگير بودن با مسايل و مشكلات حاد متعدد، داراي پتانسيل ها و ظرفيت هاي بالايي براي توسعه مي باشند. اين پهنه ها سهم قابل توجهي از اراضي شهري و سرمايه هاي زيربنايي شهر را شامل مي شوند كه جزو سرمايه هاي محدود شهر محسوب شده و لازم است حداكثر بهره برداري از آن ها صورت بگيرد عدم توجه به فعالسازي اين ظرفيت ها و بهينه سازي وضعيت مسكن در اين بافت ها مي تواند هزينه هاي سنگيني از جنبه هاي اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي و... به شهر و محيط پيراموني آن وارد نمايد. علاوه بر اين موضوع ، بافت هاي فرسوده در قسمت مركزي شهرها، بهترين پهنه هاي شهري از نظر دسترسي به مراكز فعاليت و خدمات شهري را شامل مي شوند كه در صورت احيا مي توانند بسياري از نيازهاي سكونتي ساكنان شهرها و جمعيت روبه رشد آن ها را تامين نمايند. اقشار و گروه هاي مختلف اجتماعي متناسب با شرايط و ويژگي هاي خود، نيازها و خواسته هاي مخصوصي را از محل سكونت خود انتظار دارند. توانپاسخگويي به اين نيازمندي ها از عوامل تعيين كننده در ميزان رضايتمندي ساكنان از محل سكونت خود بوده و از اين طريق مي تواند بر كيفيت سكونت در بافت هاي شهري اثرگذار باشد.شهر زنجان نيز مانند ساير شهرهاي كشور در جريان توسعه خود، پهنه هايي را ايجاد كرده كه شرايط نامطلوبي گريبانگير آنها است. قسمت هايي از بافت مركزي شهر پيرامون هسته اوليه و توسعه هاي ابتدايي در اين محدوده در جريان ورود مقطعي ارزش هاي جديد به زندگي شهر و ساكنان آن، ارزش پيشين خود را از دست داده و به تدريج فرسوده شدند. اقدامات نسنجيده و مداخلات گسترده كالبدي نيز به ابعاد اين فرسودگي دامن زده است.پيشينه تاريخي غني و پربار اين شهر در طول حيات خود همواره نقش تعيين كننده اي در سطح منطقه اي و ملي بر عهده داشته است. نقش و هويت تاريخي شهر زنجان اين فرصت را براي اين شهر به وجود آورده است تا بتوند با اتخاذ راه كارهاي مناسب، ارزش هاي گذشته را متناسب با نيازهاي روز احيا نموده و از اين طريق رونق و پويايي حيات شهر و شهروندان را افزايش دهد. لذا ما در اين پژوهش به دنبال طراحي الگوهاي مسكن مناسب با در نظر گرفتن شاخصه هاي ارتقا دهنده كيفيت زندگي هستيم تا بتوانيم ضمن توجه به شاخصه هاي رضايتمندي و هويت مداري و حس تعلق و كيفيت و ... به طراحي الگوهاي مناسبي در حوزه مسكوني بافت قديمي منطقه شمال غربي ميدان انقلاب زنجان برسيم كه ارتقا دهنده قابليت زندگي شهري در اين منطقه باشد.