روش ها و عوامل مكان يابي سدهاي زيرزميني (با نگاهي اجمالي به استان فارس)

سدهاي زيرزميني در مناطقي از دنيا متداول شده و در سالهاي آخر دهه اخير نيز اين موضوع در حوزه هاي آبخيز كشور به عنوان يكي از راه هاي توسعه منابع آب حوضه ها، مطرح است. سدهاي زيرزميني، در حقيقت آب بندان هاي فيزيكي مدفوني هستند كه پي و تكيه گاه هاي آن ها را سنگ هايي با نفوذپذيري بسيار ناچيز(غير قابل نفوذ) تشكيل مي دهند و بلندي آن ها نيز غالباً به فراتر از سطح زمين طبيعي نمي رسد. اين آب بندان ها را معمولاً از بتن، سنگ و ملات، آجر، لايه ي رسي و گابيون با پوشش ضد آب احداث مي كنند. اين سازه ها مانع زهكشي از طريق منافذ آبرفت درشت دانه بستر رودخانه مي شوند و پس از فروكش سيلاب، مخزني اشباع در سراب آن ها ايجاد مي شود. در محل اين سازه ها، عبور كامل رواناب و سيل به سمت پاياب سازه ميسر است. شرايط ايجاد سدهاي زيرزميني، در محل مخروط افكنه ها و در دهانه ي خروجي دره و مسيل ها از كوهستان و يا در بين تپه ماهورها فراهم مي باشد. مكان يابي سدهاي زيرزميني از فرايند هاي مهم و پيچيده در اجراي اين طرح ها است. در اين راستا روش مطالعه و عوامل مهم مطالعاتي كم و بيش مبهم هستند. گاهي مطالعات مختصر و مفيدي انجام و طرح هاي موفقي اجرا مي شود و در مواردي نيز مطالعات گسترده و پيچيده ي زيادي در انتخاب محل سدها صورت مي گيرد. علاوه بر آن، به دليل نو بودن اين كار در ايران (سواي از سابقه كهن نوعي از اين سدها در كشور) روش و دستورالعمل معيني نيز وجود ندارد. استفاده از نقشه هاي موجود در مقياس هاي متفاوت، استفاده از اطلاعات دورسنجي و استفاده از روش هاي سيستماتيك كارشناسي محلي، معمولاً روش هاي متداول موجود براي مكان يابي هستند. در اين مقاله، بررسي و جمع بندي روشهاي مكان يابي و مقايسه ي آن ها و با نگاهي به كارهاي انجام شده در استان فارس، مورد بررسي و جمع بندي قرار مي گيرد.