ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺣﺪاث ﺳﺪ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب

از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ آب ﻫﻤﻮاره ﻧﯿﺎز اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺸﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻟﺬا ﻣﻬﺎر ﺳﯿﻼﺑﻬﺎ و آب ﻫﺎي ﺟﺎري از ﻃﺮﯾﻖ اﺣﺪاث ﺳﺪ ازﮐﺎرﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ و زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﯿﺎ، ﺑﺨﺼﻮص در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آب از ﻗﺒﯿﻞ: ﮐﻤﺒﻮد آب، آﻟﻮدﮔﯽ آب و اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﯿﻞ وﺟﻮد دارد. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ را در ﭘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻫﺮ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻤﮑﻦ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ازاﺷﮑﺎل آن ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺪﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻫﺪف ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي– اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺸﻮر، ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮر اﺻﻮﻟﯽ ﺟﻤﻠﮕﯽ داراي زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺑﻮده اﻧﺪ. از اﯾﻦ رو ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ آب در اوﻟﻮﯾﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺗﺎﻣﯿﻦ آب ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ آرﻣﺎن ﻫﺎي رﺷﺪ ﮔﺮدﯾﺪه، اﺳﺖ. ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺎورزي در اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﻫﺮم ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﭼﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺷﯿﺮﯾﻦ، ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ از آب ﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﺠﻮم ﺟﺒﻬﻪ ﻫﺎي آب ﺷﻮر ﺑﻪ ﺷﯿﺮﯾﻦ، اﺣﺪاث ﺳﺪ را در اوﻟﻮﯾﺖ ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﯾﮑﯽ از ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزه ﻫﺎي آﺑﯽ در ﻃﯽ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺪﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺪﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﺳﺘﯿﮏ در ﺻﻨﻌﺖ آب، ﻋﻤﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ دارد، ﻧﺤﻮه ﮐﺎر و ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﺪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ، آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺪﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺳﺎزد. اﯾﻦ ﺳﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺮﯾﻊ، ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻧﺼﺐ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري، ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺪك اﺟﺮاي ﻃﺮح، ﻣﺪت زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎه اﺟﺮا، اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﯽ، اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ و ﺳﺒﮑﯽ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻃﺮح ﻫﺎي آﺑﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻧﻮاﺣﯽ ﺳﺎﺣﻠﯽ ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺘﻌﺪد آﺑﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﮐﻤﺒﻮد آب ﮐﺸﺎورزي و ﺳﯿﻼب ﻫﺎي ﻓﺼﻠﯽ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ. ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﺳﺪﻫﺎ ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻮده و ﻣﯽﺗﻮان از اﺛﺮات آﻧﻬﺎ در اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ذﺧﯿﺮهﺳﺎزي ﺳﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ، اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺑﺠﺎي درﯾﭽﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي، ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ، ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ﭘﺮورش آﺑﺰﯾﺎن، ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﻼب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﺪﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﯽ و... ﻧﺎم ﺑﺮد. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ ﺑﺮ آن ﺷﺪه ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮاﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺪﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد.