واژه پژوهي قضاياي حقيقيه و خارجيه در فقه الحديث

از اصطلاحات مورد استفاده در دانش فقه الحديث «قضيةٌ في واقعةٍ» است. اين اصطلاح شامل احاديثي مي‌شود كه انحصار دايره عمل آنها به زمان، مكان و مخاطب مستقيم كلام معصوم بوده جنبه عمومي ندارد. در اصطلاح اصولي به اين روايت‌ها «قضيه خارجيه» و در فقه و عرف محدثان «قضيةٌ في واقعةٍ» اطلاق مي‌شود و در مقابل «قضاياي حقيقيه» قرار دارند. اختصاص يك روايت و حكم به مقام خاص و انتقال ندادن آن به مصاديق ديگر از ابتدا در ميان مسلمان‌ها مطرح بوده است، اما به صورت مستقل به تببين و تفسير آن نپرداخته‌اند؛ اصطلاح شناسي اين موضوع و بررسي سير تاريخي كاربرد قضاياي خارجيه و قاعده اولي در مواجهه با روايت‌ها، رسالت اين نوشتار است كه با جستجو در اقوال فقها و محدثان به آن رسيده است.