محاسبه ميزان آب مجازي محصول گندم و جو آبي و ديم در استان‌هاي گيلان، مازندران و گلستان

فاقد عنوان و چكيده لاتين

اين پژوهش با هدف تغييرات مكاني و زماني ميزان آب مجازي گندم و جو آبي و ديم، به‌عنوان محصول استراتژيك و مهم زراعي در سه استان گيلان، مازندران و گلستان انجام شد. بدين منظور از داده‌هاي هواشناسي، عملكرد محصول و سطح زيركشت محصول زراعي گندم و جو بر اساس آمارنامه محصولات زراعي در سال‌هاي 89-1388، 92-1391 و 95-1394 استفاده شد. همچنين براي محاسبه تبخير و تعرق، نياز خالص آبياري و باران موثر از نرم‌افزار NETWAT استفاده شد. راندمان آبياري براي محصول گندم 50 درصد و براي محصول جو 40 درصد انتخاب شد. نتايج نشان داد كه ميزان آب مجازي گندم آبي و ديم در استان‌هاي گيلان، مازندران و گلستان در سال‌هاي مختلف (1390، 1393 و 1396) به‌طور ميانگين به ترتيب بين 2/81-0/76 مترمكعب بر كيلوگرم و 3/21-0/17 مترمكعب بر كيلوگرم تغيير مي‌كند كه حد پايين آن در محدوده توليد استاندارد جهاني يك مترمكعب در كيلوگرم براي كشت گندم آبي است. ميزان آب مجازي محصول جو تحت كشت آبي و ديم در استان‌هاي گيلان، مازندران و گلستان در سال‌هاي مختلف نيز به¬ترتيب 2/14-0/87 مترمكعب بر كيلوگرم و 2/32-0/27 مترمكعب بر كيلوگرم بوده است كه حد پايين آمار ارايه ‌شده مربوط به استان مازندران و گلستان و حد بالاي آن كه وضعيت حادتري را نشان مي‌دهد، مربوط به استان گيلان مي‌باشد. همچنين در تمام سال‌هاي مورد بررسي، استان مازندران بيشترين توليد محصول گندم و جو تحت كشت آبي و ديم را داشته و اين موضوع تمركز بيشتر بر توليد محصولات زراعي به‌ويژه غله را در اين استان نشان داده و پتانسيل توسعه كشاورزي با توجه به استفاده از منابع آب سبز را نشان مي‌دهد. بدين ترتيب پيشنهاد مي‌شود با توجه به بروز خشكسالي¬هاي شديد، كاهش بارندگي در سطح كشور و كمبود آب آبي، از زراعت ديم و آب سبز بهدليل بهره‌وري بالا استفاده حداكثري به عمل آيد