اثر آرايش هاي مختلف كشت گندم در آبياري نواري قطره‌اي در مقايسه با آبياري جويچه اي بر عملكرد، بهره‌وري مصرف آب آبياري و شوري خاك

فاقد عنوان و چكيده لاتين

بحران آبي به وجود آمده در منابع آب سطحي و زيرزميني در دهه اخير باعث شده است كه برنامه ريزان و تصميم‌گيران كشور، تغيير روش آبياري سنتي به شيوه‌هاي نوين آبياري در زراعت هايي نظير غلات، كلزا و ... (كشت هاي پاييزه) را به عنوان راهكاري موثر در جهت استفاده مناسب از منابع محدود آبي مطرح نمايند. لذا اين پژوهش با 4 آرايش كاشت با 2 فاصله نوار آبياري قطره‌اي (60 و 75 سانتي‌متر) در مقياس مزرعه‌اي و يك تيمار آبياري شياري مرسوم (تيمار شاهد) در ايستگاه اكباتان مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي، و منابع طبيعي همدان در سال زراعي 96-1395 انجام شد. مقدار نياز آبي براساس معادله پنمن مانتيث و براساس ميانگين آمار 10 ساله ايستگاه هواشناسي فرودگاه همدان محاسبه شد. حجم آب مصرفي توسط كنتورهاي واسنجي اندازه گيري شد. در پايان فصل زراعي با ركورد گيري از مزرعه، ميزان عملكرد دانه در تيمارهاي مختلف مشخص شد. ميانگين حجم آب مصرفي در دو سيستم آبياري قطره‌اي و نشتي به ترتيب 4702 و 6931 متر مكعب در هكتار تعيين شد. متوسط بهره وري مصرف آب در تيمارهاي آبياري قطره اي (تيپ) و آبياري جويچه اي به ترتيب برابر 1/5 و 0/98كيلوگرم بر مترمكعب شد. به طور خلاصه آبياري قطره اي نواري باعث كاهش 32/1 درصدي در آب مصرفي و افزايش 53 درصدي بهره وري مصرف آب نسبت به روش آبياري جويچه اي شده است. بيشترين و كمترين عملكرد دانه به ترتيب مربوط به دو تيمار T1 (تعداد 4 رديف كاشت به فاصله 15 سانتي‌متر در دو طرف نوار، با فاصله نوارهاي 75 سانتي‌متر) و آبياري جويچه اي به ميزان 7456 و 6216 كيلوگرم در هكتار شد كه تفاوت معني داري در سطح احتمال يك درصد داشتند. لذا با توجه به شرايط بحراني آب در كشور و در صورت استفاده از آبياري قطره اي نواري (تيپ) در زراعت گندم، فاصله نوار تيپ 75 سانتي متر با تعداد 4 رديف كشت با فاصله 15 سانتي متر از يكديگر در اطراف هر نوار كه بيشترين عملكرد و بهره وري مصرف آب را به خود اختصاص داده است، توصيه مي شود. همچنين نتايج نشان داد كه ميزان شوري خاك در انتهاي فصل رشد نسبت به اوايل شروع آبياري در فصل بهار، در فاصله بين دو نوار آبياري و زير نوارهاي آبياري افزايش يافت.