گذار نسلي در تجربه جمهوري اسلامي ايران

جامعه شناسان عوامل متعددي را در تغييرات اجتماعي مؤثر مي دانند. در اين ميان گردش بي-وقفه جمعيت از طريق از ميان رفتن نسل هاي قديمي تر و پيدايش نسل هاي تازه به گونه اي پيوسته در همه جوامع رخ مي دهد. اين موضوع مورد توجه اغلب پژوهشگران علوم اجتماعي مي باشد. پديده هايي همچون «تفاوت نسل ها» و يا «گسست نسل ها» كه از عوامل مؤثر در دگرگوني هاي اجتماعي دوران جديد بشمار مي آيند، محصول چنين فرايندي است. بي گمان فاصله ميان نسل پيشين و نسل جديد به دليل تغيير در برخي باورها و تفاوت در ادبيات و منطق فهم پديده ها و درگيرشدن با شرايط جديد، مطالبات تازه اي را براي نسل تازه پديد مي آورد. جوانان در نقطه چرخش تاريخي اين جابجايي نسلي قرار مي گيرند. تلاش آنان هم براي انجام تغيير و هم طرح نظريات و خواسته هاي جديد با توجه به تنوع و گستردگي آنان، در عرصه ها و زمينه هاي گوناگون نمود پيدا مي كند و از اين جاست كه پديده-اي تحت عنوان «اختلاف نسلي» پيش مي آيد. از آنجا كه روابط بين نسلي دربردارنده همبستگي اجتماعي و منافع ملي است، كوشش هاي فراواني براي تعيين اين بخش از آسيب هاي اجتماعي به وقوع پيوسته است. عبور مؤفقيت آميز از شرايط تحول نسلي به شرايط جامعه پذيري بستگي دارد. جامعه پذيري مهم ترين عامل براي برداشتن شكاف هاي اجتماعي در زماني است كه نسل ها به طور مشخص در حال عوض شدن هستند. چنانچه الگوهاي نسل هاي پيشين براي نسل نو اقناع كننده باشد، شكاف هاي نسلي قابل تحمل بوده و جامعه دچار بحران هويت نمي گردد. نظام هاي سياسي مهم ترين منبع جامعه پذيري بشمار مي آيند كه از طريق افزايش ظرفيت هاي خود براي پاسخ به مطالبات و انتظارات نسل جديد كوشش مي كنند تا فاصله ها را كاهش داده و قابل تحمل سازند. چنانچه اختلالاتي در كاركردهاي نظام سياسي پديد آيد گسست ميان نسل ها رخ خواهد داد و بحران هويت پيامد آن خواهد بود. حال پرسش اين است كه نقش سامانه سياسي پس از انقلاب در مناسبات نسلي چگونه بوده است؟