بررسي ميدان مركزي شهر در دوره صفوي با تكيه بر تحليل كالبدي و شناخت فعاليت ها و كاركردهاي اجتماعي آن

مسئله مورد مطالعه در اين پژوهش، شناخت ساختاري ويژگي هاي ميدان مركزي پايتختهاي صفوي و يافتن زباني مشترك و قاعده مندي جهت درك ساختار عمومي يك ميدان صفوي مي باشد. اين مقاله در پي آنست كه از طريق مطالعه و تحليل ويژگي هاي كالبدي و اجتماعي چهار ميدان در پايتخت هاي صفوي، تجربه اي از درك ميدان مركزي در دوره صفوي را ارائه دهد. ماهيت اين پژوهش تاريخي و كيفي مي باشد و از روش توصيفي- تحليلي بهره گرفته است. شيوه گردآوري اطلاعات، از نوع كتابخانه اي مي باشد به گونه اي كه در ابتدا از طريق بازخواني منابع تاريخي، سفرنامه ها و نقشه هاي به جا مانده، به شناخت كلي ميدان اصليِ پايتخت شهرها شامل صاحب آباد تبريز، سعادت قزوين، نقش جهان اصفهان و فرح آباد ساري دست يافتيم و سپس براي بررسي تطبيقي آنها به تحليل كالبدي و شناخت فعاليت ها و كاركرد اجتماعي و اجزا و عناصر موجود در ميدان پرداختيم. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه ميدان مركزي پايتختشهر صفوي در مجموعه مركزي شهر جديدي واقع شده كه به دستور شاه ساخته شده است و با عناصر شاخص شهر از جمله باغ هاي بزرگ شاهي، كاخ ها و عمارات شاهانه، بازار صفوي و ... و نيز رودخانه يا نهري همجوار بوده است و با هندسه اي مستطيل شكل و ابعاد، مقياس و تناسباتي به فراخور هدف حاكم زمانه اش و نيز با جهت گيري مناسبي در ارتباط با نظم مقدس شكل گرفته است. همچنين پس از شناخت فعاليت ها و كاركردهاي اجتماعي جاري در ميدان دريافتيم كه علاقه پادشاهان صفوي به نمايش شكوه و عظمت حكومت خود از ميدان استفاده هاي نظامي، مذهبي، سنتي، تفريحي و نمايشي را در آن رقم مي زد و سرانجام با بررسي اجزا و عناصر اصلي ميدان به تركيب بندي قوي در جهت استحكام جايگاه مذهبي و اقتصادي ميدان پي برديم.