تحليل ابعاد فقهي اقتصاد خانواده به عنوان يكي از الزامات تربيت اسلامي

تربيت از ديدگاه اسلام محصول يك شبكه مفهومي است و زماني در خانواده به عنوان كوچكترين واحد اجتماعي و در سطح كل جامعه به عنوان يك امت واحده مي‌تواند نقش اصلي خود را ايفاء كند، كه مولفه‌هاي اين شبكه مفهومي به طور دقيق و منطقي ارتباط خويش را با يكديگر برقرار كرده باشند. بديهي است يكي از مولفه‌هاي اين شبكه مفهومي، ساحت فقهي آن در بُعد احكام اقتصادي خانواده است. به تعبير ديگر تربيت اسلامي تنها حاصل دستورات اخلاقي نيست، بلكه علاوه بر آن احكام فقهي تربيت كه حاوي اوامر و نواهي شرعي مي‌باشد نيز، از ضروريات تربيت اسلامي است و اين از ويژگي هاي فقه اماميه است. در همين راستا امام راحل «ره» در باب جايگاه فقه مطلوب مي‌فرمايند: « فقه، تئورى واقعى و كامل اداره انسان از گهواره تا گور است». (صحيفه نور، ج2، ص289). براين اساس يكي از ابعاد تربيتي اسلام، مباني فقهي تربيت اقتصادي از نظر اسلام است. اسلام براي تمامي مراحل زندگي بشر از قبل از انعقاد نطفه و تا پس از مرگ، احكام فقهي- اقتصادي ويژه‌اي دارد. به تعبير ديگر سبك زندگي يك مومن واقعي كه مي‌تواند در تربيت فرزندان و جامعه نقش مهمي را ايفاء كند، نيازمند زيربناهاي اقتصادي است كه منطبق با احكام شريعت و فقه الاقتصادي باشد كه براي يك خانواده مومن و متدين از سوي شارع مقدس تدوين شده است. در طرف مقابل مشاهده مي‌شود كه عدم آگاهي از احكام فقهي اقتصاد خانواده و يا رعايت نكردن احكام اقتصادي موثر در تربيت اسلامي، ريشه بسياري از ناهنجاريهاي اخلاقي و اجتماعي است كه دامنگير جامعه اسلامي شده است. لذا در آثار قدما نيز مشاهده مي‌شود كه در همين زمينه به تدوين كتاب تدبير منزل روي آورده‌اند كه گفته شده است كتاب تدبير منزل ابن سينا جزو اولين كتابها در اين زمينه است. بنابراين اگر خانواده و اجتماع بخواهد در پياده كردن نظام تربيتي اسلام به هدف غايي خود كه تربيت يك انسان كامل است، نزديك شود، ضروري است تا با فقه اقتصادي- تربيتي اسلام نيز بطور دقيق آشنا شده و زمينه‌هاي پياده شدن آن را در خانواده و اجتماع، فراهم كند. اين تحقيق در پي آن است تا ابعاد مختلف فقه الاقتصادي تربيت خانواده از ديدگاه اسلام را مورد تتبع و تحقيق قرار دهد. باشد تا گام موثري در تدوين سبك زندگي اسلامي از بُعد اقتصادي گردد. به ويژه آنكه اعتقاد بر آن است كه نابساماني اقتصاد خانواده از جهت عدم پايبندي به احكام اقتصادي اسلام، زمينه تاثيرپذيري يك تربيت اسلامي را نيز مخدوش مي‌كند.