فقه تغذيه از منظر قرآن و حديث

*

بيان مسأله: تغذيه از نياز‌هاي اجتناب ناپذير موجودات زنده است و طبيعتًا انسان از اين قانون مستثني نيست، لذا آگاهي از ملاحظات فقهي، احكام و دستورات قرآن كريم و ائمه (عليهم السلام) در اين مقوله شايان توجه است. به دليل تفاوت‌هاي اساسي نظرات فقهي در مورد حليّت و حرمت بعضي از مواد غذايي، بحث فقه تغذيه با ديدگاه‌هاي متفاوتي روبه رو است. هدف پژوهش: 1. بررسي حليّت و حرمت مواد غذايي، 2. بررسي فقهي آيات مربوط به تغذيه، 3.بررسي فقهي روايات و اخبار مربوط به تغذيه در كلام معصومين (عليهم السلام)، 4.دسته بندي و گونه شناسي اين قبيل از گزاره‌هاي روايي و حديثي، 5.بهره گيري از دستورات قرآن كريم و روايات براي نيل به سلامت جسم، 6.بررسي تأثيرات لقمه حرام و حلال بر روح و فكر انسان با نگاه به دستورات قرآن و عترت. روش و چگونگي انجام پژوهش: روش تحقيق دراين بحث بر اساس مطالعه كتابخانه اي و بررسي متون است كه با تعمّق برگزيده اي از آيات قرآن كريم و احاديث اهل بيت (عليهم السلام) وهمچنين بررسي فقهي احكام مربوطه به رهنمودهايي در امر تغذيه دست يافته ايم .لازم به ذكر است كه اين تحقيق به اعتبار ماهيّت و روش « تحليلي، توصيفي » و به اعتبار موضوع « قرآني، روايي » است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: از نگاه قرآن و حديث، سلامت تغذيه با امور معنوي و جهان بيني توحيدي در ارتباط است. برخي توصيه‌هاي قرآن كريم در مقوله تغذيه شامل: توصيه به خوردن غذاهاي حلال « يا اَيُّها النّاسُ كُلوا مِن طَيِّبات »، توصيه به پرهيز از خوردن غذاهاي حرام « اِنَّما حَرَّمَ عَلَيكُمُ المَيتَهَ وَ الدَّمَ وَ لَحمَ الخِنزيرِ وَ ما اُهِّلَ بِه لِغَيرِالله »، توصيه به توجه به نوع تغذيه و تفكر در ساختار كيفي « فَليَنظُرِ الاِنسانُ اِلي طَعامِه » و ساختار كمّي آن « كُلوا وَ اشرَبوا وَ لا تُسرِفوا » و مصاديق متعدد ديگر مي شود، لذا توصيه‌هاي ارزشمند قرآن كريم و عترت مطهر(عليهم السلام) انسان را در مسير توحيد قرار مي دهد و همچنين اصل اوّلي(طبق آيه 168بقره) در همه غذاهايي كه در روي زمين وجود دارد، حلّيت است و غذاهاي حرام استثناست، بنابراين حرام بودن دليل مي خواهد و نه حلال بودن، از اين حيث تحريم پاره اي از مواد غذايي حلال و سالم، بدون دليل روا نيست. از طرفي غذاي حلال و حرام تأثير مستقيم بر اخلاق و روح انسان داشته و هرگز نمى گوييم غذاها علت تامه براى اخلاق حسنه يا سيئه است، بلكه همين اندازه مي دانيم كه طبق روايات يكى از عوامل زمينه ساز پاكى و اخلاق، تغذيه است.