آسيب‌شناسي وضعيت موجود تغذيه ايران

*

امروزه در دنيا ثابت شده است كه با تغذيه پيشگيرانه 80 درصد بيماري‌هاي قلبي و 30 درصد سرطان‌ها كاهش پيدا مي‌كند. 44 درصد تمام موارد مرگ و مير در دنيا در سنين قبل از 70 سالگي به دليل ابتلا به بيماري‌هاي غيرواگير است كه مرتبط با تغذيه هستند. از 70 سالگي به بعد نيز 48 درصد اين مرگ و ميرها به علت ابتلا به بيماري‌هاي غيرواگير است. سرطان، ديابت نوع دو،‌ بيماري‌هاي قلبي - عروقي و همچنين بيماري‌هاي مزمن تنفسي 52 درصد علت مرگ و مير را شامل مي‌شوند. 88 درصد مردم در كشور ايران تغذيه ناسالم دارند؛ يعني روزانه كمتر از پنج واحد سبزي و ميوه مصرف مي‌كنند. كلسترول، چاقي، فشار خون و اختلالات قند خون هم در كشور شايع است. از هفت عامل خطر، پنج مورد به الگوي نادرست تغذيه باز مي‌گردد. مصرف قند، شكر و روغن در ايران بسيار بيشتر از مقدار توصيه شده آن در سبد مطلوب غذايي است، مصرف سبزي، ميوه و لبنيات كه عامل پيشگيري از بيماري‌هاي غيرواگير هستند از مقدار توصيه شده آن كمتر است. اين الگوي مصرف شيوع اضافه وزن و چاقي را در كشور به شدت بالا برده است. 50 درصد جوانان گروه سني 25 تا 35 سال نيز دچار اضافه وزن و چاقي هستند. 23 درصد آنها چربي خون بالا دارند. در گروه سني 45 تا 55 سال نيز 71.7 درصد زنان و 55 درصد مردان دچار اضافه وزن هستند. بدليل تاثير فشار خون بالا در ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي، اين عامل مهم‌ترين علت مرگ و مير است. همچنين شيوع فشار خون در جمعيت 15 تا 65 سال 19 درصد است. 48 درصد افراد 45 تا 65 ساله نيز مبتلا به فشار خون هستند. سن ابتلا به فشار خون در كشور پايين آمده است و ما در كشور دو برابر ميانگين توصيه شده جهاني نمك مصرف مي‌كنيم. سنين بالاي 50 سال بايد كمتر از سه گرم در روز نمك مصرف كنند و افراد زير50 سال كمتر از پنج گرم. نان در ايران مهم‌ترين منبع نمك دريافتي است. از نان مصرفي روزانه سه گرم نمك به دست مي‌آيد. 60 گرم پنير نيز 2 گرم نمك دارد. تمام مواد غذايي ما كه شامل دسرها، سس‌ها، سوپ آماده، چيپس و پفك‌، پيتزا، زيتون و سوسيس و كالباس و ... هستند به طور پنهان در خود نمك دارند. انواع مختلفي از نمك دريا، نمك طعام طبيعي و شفا كه در بازار وجود دارند، مجوز توليد از وزارت بهداشت ندارند و شامل فلزات سنگين و ناخالصي‌هاي زيادي هستند كه مشكلات متعددي را ايجاد مي‌كنند. مصرف زياد روغن و چربي علاوه بر اضافه وزن باعث ابتلا به سرطان‌هاي سينه، پروستات و كولون مي‌شوند. وجود اسيد چرب ترانس در روغن‌هاي جامد، نيمه جامد و مواد غذايي فراوري شده مثل كيك و كلوچه باعث اختلال در چربي خون مي‌شود. تعادل و تنوع و تناسب در مصرف مواد غذايي،‌ حفظ و كنترل وزن مطلوب، 30 دقيقه پياده‌روي تند روزانه، افزايش فيبر دريافتي، مصرف نان، سبزي و حبوبات كامل، مصرف روزانه دو تا سه واحد شير و ماست و پنير كم چربي، كاهش مصرف چربي و روغن، حذف روغن جامد و نيمه جامد، استفاده بيشتر از گوشت سفيد به جاي قرمز و محدود كردن سوسيس و كالباس كه خطر سرطان‌زايي دارند، رهنمودهاي اصلي غذايي ايران است. مردم بايد از غذاهاي كنسرو شده، سس گوجه، غذاهاي نمك سود و دودي كمتر استفاده كنند و اگر فشار خون بالا دارند مصرف زيتون را حذف كنند. همچنين آجيل را به صورت خام و بدون نمك استفاده كنند.