بررسي و مقايسه رنگدانه هاي آبي به كار رفته در اشياء پيش از ميلاد در ايران

با توجه به اهميت رنگ آبي در آثار پيش از تاريخ و گران بودن سنگ لاجورد به عنوان تنها سنگ آبي شناخته شده، انسان همواره به دنبال تهيه رنگ آبي به روشهاي ارزانتر بوده است. در اين كار رنگهاي آبي در اشياء بدست آمده از حفاري هاي تپه حصار دامغان (330 پ.م) با - هزاره سوم پ.م)، شهداد كرمان ( اواخر هزاره سوم پ.م)، تپه نصفي گيلان (هزاره اول پ.م) و تخت جمشيد ( 550و (XRD) استفاده از روشهاي دستگاهي شناسايي و مقايسه شدند. براي اين كار از روشهاي دستگاهي مثل پراش سنجي پرتو ايكس براي شناسايي تركيبات و ميكروسكوپ الكتروني (PLM) و ميكروسكوپ نوري پلاريزان (FTIR) طيف سنجي زير قرمز تبديل فوريه براي آناليز عنصري استفاده شد. (SEM-EDX) روبشي مجهز به تجزيه شيميايي پاشندگي پرتو ايكس اولين شيء مهره هاي بكار رفته در يك گردنبند از تپه حصار دامغان بود كه لاجورد شناسايي شد. شيء دوم موزاييكهاي آبي بدست آمده از شهداد كرمان بود. نتايج نشان داد اين ماده كربنات بازي مس يا آزوريت است. سومين شيء مهره هاي آبي رنگ در يك گردنبند متعلق به هزاره اول پ.م در تپه نصفي گيلان بود. اين رنگدانه شيشه آبي (فريت آبي) بود. شيء چهارم قطعات آبي رنگ330پ.م) بود. اين رنگدانه، آبي مصري بود كه يك تركيب مصنوعي با ساختمان - بدست آمده در حفاريهاي تخت جمشيد( 520 بلوري است و روش ساخت آن مشابه شيشه آبي با كمي تفاوت است. دو رنگدانه اول يعني لاجورد و آزوريت كه كاربرد آنها به هزاره سوم پ.م برمي گردد، سنگهاي معدني طبيعي و دو رنگدانه ديگر يعني شيشه آبي و آبي مصري به دست انسان تهيه شده است. به نظر مي رسد تلاش انسان براي تهيه رنگ آبي موفقيت آميز بوده و توانسته تركيبات آبي مصنوعي را تهيه و براي ساخت اشياء از آنها استفاده كند.