حفر رودخانه‌اي و بالاآمدگي تكتونيك در امتداد كوهستان البرز غربي ( مطالعه موردي رودخانه‌ پلرود) در جلگه جنوب‌غربي كاسپين

وجود گسل‌هاي حاشيه‌اي مانند گسل خزر، سبب بالا آمدن رشته كوه‌هاي البرز و فرونشيني كف گودال خزر شده است. به دليل مورفولوژي ناهمگون مناطق ساحلي، تأثير نوسانات درياي كاسپين در تمام مناطق ساحلي يكسان نيست و شرايط پيچيده‌اي را در سطح جلگه از لحاظ رسوبگذاري و حفر مجرا شاهد هستيم. از جمله هدفهاي اصلي اين تحقيق، تحليل ارتباط ميزان كف‌كني رودخانه¬ با نوسان‌هاي آب درياي كاسپين، مورفوتكتونيك البرز، ديناميك رودخانه و عامل انساني است. براي دستيابي به اين هدف از داده‌هاي دبي و رسوب، نوسان‌هاي تراز آب، مدل رقومي ارتفاعي منطقه با توان تفكيك 5/12 متر به همراه عكس‌هاي هوايي، تصاوير گوگل‌ارث، مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني استفاده شده است. براي شناخت نحوه عملكرد و ميزان اثرگذاري فعاليت‌هاي نوزمين‌ساخت و تحليل نيمرخ‌هاي طولي و عرضي رودخانه‌ها از شاخص‌هاي ژئومورفيك استفاده شد. تحليل نيمرخ‌ عرضي 1 پلرود نشان از حفر مئاندرهاي پلرود، تحت عامل ديناميك رودخانه است و در اين حفرشدگي عامل تكتونيك نقشي نداشته است. در نيمرخ كوهستان پلرود (48/0vf=) بوده است كه نشان‌ دهنده نقش بالاآمدگي البرز در عميق شدگي دره‌ها است و نوسانات درياي كاسپين تأثير كمتري داشته است. بررسي نتايج شاخص‌هاي مورفوتكتونيك، مشاهدات ميداني و نيمرخ‌هاي عرضي رودخانه‌ها، نشان داد كه در برخي نيمرخ‌ها، علاوه بر بالاآمدگي البرز، ساير عوامل در كف‌كني بستر رودخانه‌ها نقش داشته است.