نسبت قضا و قدر با جبر و اختيار در روايات امام صادق (ع) با رويكرد فلسفي _ كلامي

The ratio of righteousness and magnitude to algebra and authority in the traditions of Imam Sadiq (as) with a philosophical and verbal approach

از نظرگاه امام صادق (ع) خدا بندگان را در افعالشان مجبور و ناگزير نكرده ( جبر ) و كارهايشان را نيز به آنها به طور كامل واگذار نكرده ( تفويض ) بلكه راه ميانه اي را با عناويني چون لطف الهي، امربين الامرين و منزله بين المنزلتين معرفي كرده اند. فيلسوفان امر بين الامرين را بر اساس نظام اسباب و مسببات اين گونه بيان داشتند كه افعالى كه از انسان صادر مي شود مستند به يك سلسله اسبابى است كه در طول يكديگر قرار گرفته؛ چون اختيار انسان يكى از اسباب وقوع فعل است، فعل مستند به او ميباشد، و چون قدرت و اختيارش هم از خداست بنابراين فعل مستند به خدا هم مي شود. نظريه هاي برجستة متكلمان اماميه در تفسير امربين الامرين از اين قرار است كه:۱) خداوند توانايي انجام دادن افعال را به انسان مي بخشد اما او را امر و نهي مي كند. ۲) خدا علت بعيد و انسان علت قريب كردارهايش است. ۳) انسان افعالش را با اراده خويش، اما با استعانت از خدا انجام مي دهد