مدل سازي خسارت بيماري پوسيدگي ذغالي آفتابگردان در شرايط گلخانه

Loss Assessment of Sunflower Charcoal Rot In Greenhouse Conditions

بيماري پوسيدگي ذغالي كه توسط قارچ Macrophomina phaseolia ايجاد مي شود، ازجمله مهم ترين بيماري هاي گياه آفتابگردان است. بهترين راه مبارزه با بيماري پوسيدگي ذغالي، كشت ارقام مقاوم مي باشد ولي به دليل فقدان ژنوتيپ هايي با مقاومت بالا به بيماري ذغالي باعث شده است كه اين بيماري سالانه خسارت زيادي به محصول وارد كند. هدف از انجام اين تحقيق، مدل سازي خسارت بيماري پوسيدگي ذغالي آفتابگردان و تعيين رابطه رياضي بين جمعيت قارچ بيمارگر وشدت و وقوع بيماري و تاثير آن بر عملكرد محصول مي‎باشد. به منظور انجام اين آزمايش بوته هاي آفتابگردان در قالب طرح كاملا تصادفي در 4 تكرار و در جمعيت هاي 0، 10، 20 و 40 ميكرواسكلروت قارچ بر گرم خاك كشت گرديد. ارتباط بين جمعيت قارچ درخاك با ميزان بيماري ، عملكرد و خسارت حاصل از آن با استفاده از تحليل رگرسيون خطي بررسي شد. نتايج نشان داد كه شدت ظهور علايم بيماري پوسيدگي ذغالي روي ريشه (Sr = (0.0215669+0.160379×√ID)2, R2=96.4%, P 0.01) و ساقه (Ss = -0.00989516 + 0.000204205×ID2, R2=85.9%, P 0.01) به طور‌ يقين با مقدار جمعيت قارچ در خاك در ارتباط است. بر اين اساس ميزان شدت بيماري روي ريشه گياهان در نتيجه حضور يك ميكرواسكلروت بر گرم خاك، برابر 3/3 درصد خواهد بود. همچنين عملكرد دانه در بوته و وزن هزار دانه به طور معني‎داري تحت تاثير جمعيت قارچ در خاك قرار گرفت. نتايج تحليل رگرسيون خطي نشان داد كه عملكرد دانه در بوته با شدت بيماري همبستگي منفي و معني‎داري (P 0.01) داشته و تحت تأثير آن كاهش مي‎يابد (Y = 1/(0.0163617 + 0.0174991×DS), R2= 88.8%). بر اسـاس مدل‌خطي نهايي بيان‌كننـده‌ي رابطه بين شدت نهايي بيماري پوسيدگي ذغالي و عملكرد در بوته آفتاب‌گردان، به ازاي افزايش هر 10 درصد شدت نهايي بيماري، محصول هر بوته به اندازه‌ي 22/5 درصد كاهش مي‌يابد. چنين اطلاعاتي براي تعيين پتانسيل خسارت‎زايي بيمارگر مفيد خواهد بود.

Charcoal rot disease by Macrophomina phaseolina is one of the most important diseases of the sunflower plants. Cultivation of resistance varieties is the best way to control of charcoal rot, but because of the lack of high resistance genotypes, this disease has caused a lot of damage to the product every year. The purpose of this research is to model the the crop loss in sunflower and provide a mathematical relationship between the population density and the disease severity/incidence and its effect on the crop yield. sunflower (Cv. Farrokh) were planted in completely randomized design with four replications and in 0,10,20,40 microsclerot population of M. phaseolina. The relationship between the population density and disease, yield and crop loss were measured using liner regression analysis and correlation between the morphological and agronomic trait were determined. Results of the research indicate that the severity of symptoms of charcoal rot on the roots (Sr=0.0215669+0.160379×lD) R2=96/2% and stems (Ss=-0.00989516 +0.000204205× lD2, R2=85.9%, p 0.01) is definitely related to the population density in the soil. Accordingly , the severity of the disease on the root of the plants as a result of the presence of a microsclerot per gram of soil would be 3/3 percent. Also, grain yield per plant and 1000 seed weight were significantly affected by the population of fungi in soil. The results of linear regression analysis showed that the grain yield per plant had negative and significant correlation (P 0.01) with the severity of disease (Y=1/ (0/0163617+0/0174991×DS)), ( R2= 88.8%). Based on the final linear model, 10 prrcent increasing in final disease severity, may lead to yield loss of 5.22% per plant.Such information will be helpful in determining the potential harmfulness of the patient.