نقش و كاربرد هندسه به عنوان ارزش پايدار در معماري پيش از اسلام و تجلي آن در معماري معاصر (نمونه موردي: برج آزادي)

هندسه يكي از بنيان هاي هنر و معماري سنتي ايران است كه در سراسر آثار فاخر به جاي مانده از گذشته، مي توان نمودهايي از آن را مشاهده كرد. استفاده از ترسيمات هندسي در هنر و معماري ايران سابقه اي طولاني دارد. اين مهم در معماري اهميت بيشتري مي يابد زيرا مبناي كار معماري «ساختن» است و براي ساختن لازم است از يك هندسه و نظم دقيق استفاده شود. نه تنها آثار معماري سنتي ايران از دوره باستان تا دوران اسلامي از هندسه بهره برده اند، معماري معاصر ايران نيز خود را پاي بند به اين اصول معرفي مي كند. در اين مقاله با نگاهي تاريخي و روش تحليلي سه دورۀ تاريخي برجستۀ هخامنشيان، اشكانيان و ساسانيان بررسي شده است. سعي شده تا نمونه ها بازگوكنندۀ شيوۀ رايج دوران و در مواردي نشان دهندۀ دست يابي به پيشرفت هايي در زمينۀ هندسۀ كاربردي در معماري هم چنين به بهترين شكل گوياي علم هنرمندان به هندسه و بازتاب آن در هنر معماري آن دوران باشد. اين مقاله بر آن است تا ضمن شناخت دقيق از عوامل هندسي موجود در معماري سنتي و ريشه هاي فكري و مباني نظري آن، تجلي آن را در آثار معماري معاصر (نمونه موردي برج آزادي) مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. پرسش اصلي اين پژوهش به شناخت اصول هندسي معماري ايراني پيش از اسلام و كيفيت كاربرد آن در معماري معاصر مربوط مي شود. به عبارت ديگر سؤال اصلي آن است كه اصول هندسي به كار رفته در معماري پيش از اسلام كدامند؟ و تجلي اين اصول در معماري معاصر ايران چگونه است؟ دستاورد هاي پژوهش نشان دهنده آن هستند كه استفاده از نظم هندسي تقارن، مستطيل و مربع و دايره در پلان و نما و مدول و پيمون در نما و پلان، بيش از ساير مفاهيم هندسي معماري پيش از اسلام، در معماري معاصر برج آزدي مورد توجه قرار گرفته اند. علاوه بر آن كه بهره گيري از كهن الگوها و نقش مايه-هاي معماري ايراني پيش از اسلام همواره مورد نظر معماران معاصر بوده است.