در جستجوي زايش نقش در هندسۀ مدرسۀ غياثيه خرگرد

هندسه در معماري تيموري به عنوان اركان اصلي و نوعي شاخصۀ شناخت كالبدي و فراكالبدي اين معماري است. يكي از راه‌هاي جستجو و كنكاش در اين بستر ارزشمند، تفحص و تدقيق در جهان‌بيني و تفكرات معماران آن دوره است. از برجسته‌ترين معماران عهد تيموري مي‌توان به قوام‌الدين شيرازي اشاره كرد كه مدرسۀ غياثيه خرگرد در خواف و مسجد گوهرشاد در مشهد از آثار شاخص او است. به دليل دقت و تنوع در نقشه و تزيينات در اين پژوهش، مدرسۀ غياثيه خرگرد براي جستجو و تحقيق انتخاب گرديد. سپس شالودۀ تفكرات و ايده‌هاي قوام‌الدين شيرازي در اين مدرسه مورد پرسش و ارزيابي قرار گرفت. براي تحقق اين امر هفت قانون هندسي كه بواسطۀ مطالعات كتابخانه‌اي حاصل شده است تدوين گرديد كه عبارتند از: 1- چرخش اشكال هندسي 2- پرهون 3- اندازه و زواياي پيمون 4- جدايي ناپذيري 5- مراكز نيرومند 6- تناسبات عددي يگانه 7- تكرار متناوب. همچنين عامل زايش نقش در تزيينات و جزئينات و عملكرد و شكل اين اثر تحليل و درنهايت كشف شده است. اين پژوهش با استناد بر مطالعات كتابخانه‌اي با هدف بنيادي و روش توصيفي- تحليلي و مقايسه تطبيقي با رويكرد كيفي انجام گرفته است. تحقيقات به اين نتيجه رسيد كه معمار از هفت مورد بالا جهت زايش نقش در طرح خود استفاده كرده است و همچنين از تناسبات زرين ايراني جهت پيمون در شكل و تزئينات و عملكرد استفاده كرده و باعث انسجام كلي در بنا شده است.