بررسي موقعيت ژﺋوپولتيك سيستان در قرون نخستين اسلامي

سيستان در قرون نخستين اسلامي موقعيت مهمي ازنظرِ ژﺋوپلتيكي داشت. ازسويي دوري اين خطه از مركز قدرت خلفاي اموي و عباسي و ازسوي‌ديگر نزديكي به مرزهاي هندوستان، موقعيت ويژه‌اي براي سيستان پديد آورده بود كه در تحولات سياسي و اجتماعي اين منطقه نيز تأثير بسيار مهمي داشت. دوري از مركز خلافت، حضور نيروهاي شورشي و مخالف خلافت چون خوارج را در سيستان سبب شد و اين منطقه را تا حد زيادي از سلطۀ مستقيم امويان و عباسيان رها ساخت. سيستان كه جهان اسلام را به هند متصل مي‌كرد، گذرگاه مجاهدان مسلمان به هند بود، همچنين غازيان و مطوّعيان را نيز در خود پرورش مي‌داد و اين نيروها در قرن سوم توانستند قدرت را در سيستان به‌دست گرفته و نقش مهمي در هويت ايراني و اسلامي اين منطقه ايفا كنند. مقالۀ حاضر با رويكردي تحليلي و با تكيه بر منابع دستِ‌اول تاريخي به بررسي موقعيت ژﺋوپلتيكي سيستان در قرون نخستين اسلامي پرداخته و به اين نتيجه دست‌يافته كه موقعيت ژﺋوپلتيكي سيستان نقش مهمي در تحولات سياسي و اجتماعي اين منطقه داشته و عامل مهمي در قدرت‌گيري صفاريان در نيمۀ اول قرن سوم بوده است.