اثر تنش سرمايي بر خصوصيات فيتوشيميايي، فيزيولوژيك و مرفولوژيك گياه دارويي صبر زرد (Aloe vera L.)

گياه دارويي صبر زرد از ديرباز كاربرد هاي فراواني در صنعت داروسازي، آرايشي و بهداشتي داشته است. از اين رو نياز به افزايش سطح زيركشت اين گياه دارويي مفيد رو به افزايش است. كشور ايران با دارا بودن اقليم هاي مختلف و تحت تاثير بودن اين مناطق با تنش هاي زيستي و غير زيستي متعدد حائز موانع محدود كننده كشت و گسترش گياهان دارويي به ويژه گونه هاي غير بومي مي باشد. از جمله تنش هاي مهم پيش رو در مورد كشت گياهان دارويي مناطق حاره اي در ايران تنش سرمايي است. گياه صبر زرد با دامنه تحمل 15 درجه سانتي گراد دماي كمينه از جمله گياهان دارويي حساس به سرما مي باشد. امكان سنجي كشت گياه صبر زرد در مناطقي با دماي كمتر و چگونگي عملكرد رويشي و متابوليتي اين گياه از اهداف انجام اين تحقيق بوده است. در تحقيق حاضر به منظور ارزيابي بهتر اثر سرما بر خصوصيات فيزيولوژيك و مرفولوژيك و فيتوشيمي گياه صبرز زرد گياهچه‎هاي سازگارشده حاصل از كشت بافت تحت تاثير دماهاي صفر، 10، 20 و 30 درجه سانتيگراد به مدت 36 ساعت قرار گرفتند. سپس به منظور بررسي اثر سطوح دمايي، صفات مختلف از جمله مقدار كلروفيل كل، a، b، محتواي اسيد آمينه پرولين، متابوليت ثانويه آلوئين، تعداد برگ هاي نكروزه و تعداد برگ از دست رفته مورد سنجش قرار گرفت. نتايج نشان داد تعداد سطوح مختلف دمايي بر صفات تعداد برگ نكروزه شده و ميزان كلروفيل كل اثر معني داري نداشته است. از سوي ديگر دما بر صفات تعداد برگ از دست رفته و مقدار كلروفيل b در سطح احتمال 5 درصد و بر صفات مقدار كلروفيل a، مقدار پرولين و آلوئين در سطح احتمال يك درصد اثر معني دار داشته است. بيشترين مقدار متابوليت ثانويه آلوئين (31/3 ميلي گرم در 100گرم ژل) و كمترين مقدار آن (15/1 ميلي گرم در 100 گرم ژل) به ترتيب در دماي صفر و 30 درجه سانتي-گراد مشاهده گرديد. همچنين با كاهش دما نكروزه شدن در برگ ها افزايش يافت. بطور كلي نتايج تحقيق نشان داد با شوك سرمايي به مدت 36 ساعت مقدار متابوليت داوريي آلوئين در بوته هاي صبر زرد به مقدار قابل توجه سه برابر نسبت به دماي بهينه رشد (30 درجه سانتي گراد) افزايش يافته است.