تبيين شاخصه‌هاي مناظرات عالم آل محمد(ع) با علماي ساير اديان

ايجاد انشعابات جديد در ميان شيعيان، ادامه‌ي نهضت ترجمه و رويايي اصحاب انديشه با آراء و شيوه‌هاي استدلالي جديد در كنار واگذاري مقام ولايتعهدي به امام رضا(ع)، دوران امامت ايشان را به مقطعي خاص در تاريخ تشيع تبديل نمود. توجه ويژه‌ي مؤلفان قرون متقدم به ثبت ابعاد مختلف زندگي آن حضرت تائيدي بر اين مدعاست. وجود اين منابع، فرصت شناخت بيشتر آن حضرت و ارائه‌ي تصويري شفاف‌تر از ايشان را فراهم آورده‌است. با اين حال به نظر مي‌رسد وجه غالب كوشش‌هاي محققان در بررسي مناظرات امام رضا(ع) با علماي ساير اديان، بر روش مناظره‌ي ايشان متمركز بوده‌است. اين پرسش كه امام(ع) مناظرات خود را با تأكيد بر چه شاخصه‌هايي پيش برده و در وراي آنها چه اهدافي را دنبال مي‌كرده‌است، پرسش اصلي پژوهش حاضر را شكل داده‌است. يافته‌هاي اين تحقيق كه به شيوه‌ي كيفي و با تأكيد بر تحليل متن به انجام رسيده است، حاكي از آنست كه امام رضا(ع) در مناظرات خود با علماي ساير اديان، بر دو شاخصه‌ي بهره‌گيري از ظرفيت اديان و اخلاق‌مداريِ ديني تأكيد داشته‌اند. امري كه به واسطه‌ي آن ايشان به اثبات حقانيت دين اسلام و نبوت پيامبر(ص) پرداخته‌اند. علاوه بر آن، اقرار مكرر علماي حاضر در مجلس مناظره به علم امام و پذيرش استدلالات آن حضرت، نه تنها اهداف مأمون را از برگزاري مناظره تأمين نكرده، بلكه جايگاه و مقام ايشان را در انظار خاص و عام تثبيت و برجسته نموده‌است.