گونه شناسي روايات تفسيري امام رضا (ع) در تفسير البرهان

پيامبر و اهل بيت (ع) به دليل اتصال با منبع وحي بهترين مفسران آيات قرآن اند. در ميان ائمه(ع)، روايات تفسيري امام رضا(ع) به دليل شرايط خاص دوران امامت ايشان و شركت در جلسات مناظره ويژگي هاي مخصوص به خود دارد؛ به طوري كهبخش عمده‌اي از گفتار و سيره ي حضرت رضا (ع) به شكل مستقيم يا غير مستقيم بهتفسير قرآن كريم اختصاص دارد. در اين پژوهش تفسير البرهان،دامنه بررسي ها قرار گرفت و روايات تفسيري امام رضا (ع) در آن جستجو شد كه با صرفه نظر از احاديث تكراري، غير تفسيري و يا تقطيع شده، 253 روايت به دست آمد.گونه هاي روايات تفسيري امام رضا (ع) در تفسير مورد نظر در قالب سه دسته ي تفسير و تبيين دروني آيه و تفسير بيروني آيهمداقه و بازخواني مي شوند. بررسي دروني آيات شامل تبيين معناي آيه است و در سه محور توضيح معناي «واژه»، «عبارت و جمله» و يا «كل آيه» قابل ارزيابي است. بيشترين حجم روايات تفسيري امام رضا (ع) در دامنه مطالعاتي، شامل همين دسته بررسي دروني آيات بود. مراد از بررسي بيروني آيات، مجموعه رواياتي است كه به روايات فضائل السور، سبب نزول و اختلاف قرائت مي پردازد و اين بخش، نسبت به دسته ي نخست كمتر ديده شد. دسته ي سوم نيز استنادات حضرت به آيات است كه هر چند روايت تفسيري محسوب نمي شود اما در تفسير البرهان به روايات تفسيري ملحق شده است و ما آن ها را در تحت عنوان روايات تضمين بررسي كرديم. افزون بر آن، مصدرشناسي روايات تفسيري امام رضا (ع) و بررسي اجمالي سند و متن آن ها نيز ارزيابي مي شود.