گونه شناسي مناظرات امام رضا(ع)،(انواع، اشتراك ها، افتراق ها)

مناظره به عنوان يكي از شيوه هاي رايج گفتگو، از آغاز آفرينش بشريّت به عنوان اصلي ترين ابزار ارتباط جمعي انسانها براي رسيدن به تفاهم وجود داشته است. پيامبران الهي همواره در موقعيتهاي مختلف تبليغي از اين ابزار براي نشر دعوت، استفاده مي بردند و در قرآن نيز به آن اشاره گرديده و در سيره رسول اكرم(ص)و ائمه معصومين (عليهم السلام) هم در موارد فراواني از اين شيوه براي اثبات دين اسلام وحقانيّت شيعه ودر واقع جهت نشر معارف اسلامي، بكارگيري شده است. پژوهش حاضر كه به شيوه توصيفي- تحليلي انجام مي گيرد در پي پاسخ دادن به اين سؤالات است كه امام رضا(ع) چند گونه مناظره داشته است؟ و وجوه اشترك و اختلاف اين مناظرات كدام بوده اند؟ نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه آن حضرت، چهارگونه(نوع) مناظره داشته اند: مناظره با الحاديون وكافران(ملحدين و زنادقه)، مناظره با علماي اديان و مذاهب(مسيحيت،يهود،زرتشت)، مناظره با علماي مسلمان(اهل سنّت) و مناظره با مأمون خليفه عباسي. وجه اشتراك اين مناظرات در دوري از تعصّبات،استفاده از براهين عقلي،منطقي و استدلالي، احترام و تكريم طرف مقابل، رعايت انصاف وعدالت، سعه صدر وآرامش در مناظره و.. مي باشد؛ وجوه اختلافات هم بدين گونه بود كه با ملحدان و كافران درباره توحيد، معاد، نبوت وجبر واختيار انسان و با علماي اديان درباره نفي الوهيت حضرت عيسي(ع)،اثبات نبوّت آن حضرت واثبات نبوّت پيامبراكرم(ص)و... و با علماي مسلمان(اهل سنّت)و خليفه عباسي درباره حقانيّت اهل بيت وشيعيان،امامت وهمچنين اختلاف در زبان و منابع گفتگو، مباحثه داشته اند.