معرفي دانش بومي آبخيزداري و آبخوانداري در كشور ( مطالعه موردي استان هرمزگان )

امروزه توجه به دانش بومي در زمينه آب و خاك، بدليل كاركردهاي مطلوب آن و بويژه اطمينان از سازگاري بالا و حفظ توازن بوم شناختي و همچنين همراهي و مشاركت مردمي از اهميت بسزايي برخوردار است.آنچه به گردآوري و تدوين دانش بومي در سالهاي اخير اهميت مضاعف بخشيده است، ضرورت دستيابي به فن آوري و دانش مناسبي است كه در عين پاسخگويي به نيازهاي رو به رشد جوامع، منابع محدود طبيعي را نيز به گونه اي پايدار مورد بهره برداري قرار دهد.رسيدن به اين دانش مناسب، تنها از راه تلفيق دانش رسمي و دانش بومي ميسر است بنابراين هر اقدامي براي گردآوري دانش بومي آبخيزداري و بهره گيري از اين حكمت ديرين و تلفيق آن با علوم نوين در شرايط كنوني امري ضروري است. مردم هرمزگان با توجه به محدوديت هاي اقليمي و خشكي محيطي اين خطه، از ديرباز اقدامات مختلفي را در زمينه بهره برداري از منابع آب و خاك و استحصال باران، كه بصورت سنتي و تجربي توسط خود مردم كسب شده، مورد استفاده قرار مي دهند. سامانه هاي سطوح آبگير باران ، مديريت و بهره برداري سنتي از سيلابها ، جداسازي آب شور و شيرين ، حفظ خاك ، بهره برداري از اراضي شيبدار و زراعت سيلابي مجموعه اقداماتي است كه توسط مردم در منطقه خشك هرمزگان، جزاير و كرانه هاي خليج فارس و سواحل درياي عمان مورد استفاده قرار مي گيرد. اين گنجينه شناسايي شده شامل شيوه هاي سنتي حفاظت و بهره برداري از منابع آب و خاك است كه با بررسي اجمالي اهداف و كاركردها، جانمايي و مكانيابي ، چگونگي طراحي، اجرا و بهره برداري معرفي گرديده اند. در اين مقال به معرفي اجمالي تعدادي از سازه ها و روش هاي سنتي آبخيزداري بعنوان يكي از الگوهاي دانش بومي آبخيزداري در استان هرمزگان پرداخته مي شود .