ظرفيت سيستمهاي سطوح آبگير باران در حفاظت كيفي منابع آب و تأمين آب مصرفي شهرها (مطالعه موردي: كلان‌شهر تهران)

حوضه‌هاي شهري با دارا بودن ضريب جريان بالا از يك طرف و وجود آلاينده‌هاي مختلف از طرف ديگر در مديريت و برنامه‌ريزي منابع از اهميت خاصي برخوردارند. در اين راستا استفاده از سيستمهاي سطوح آبگير باران در تنظيم جريان و قبل از ورود آلاينده‌ها در حفاظت كيفي منابع آب و تأمين آب مصرفي شهرها يكي از راه‌حل‌هاي اساسي است، كه از يك طرف از ورود آلاينده‌ها به محيط كاسته و از طرف ديگر بخشي از منابع آب با كيفيت مناسب را در دسترس قرار مي‌دهد. در اين پژوهش با هدف تعيين ظرفيت سيستمهاي سطوح آبگير باران در حفاظت كمي و كيفي منابع آب حوضه‌هاي شهري، كلان‌شهر انتخاب و سپس وضعيت بارش و ظرفيت توليد رواناب آن بررسي شد. هم‌چنين با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي سطوح كاربري‌هاي مختلف تعيين و با توجه به نقش آنها در ضريب جريان در دو دسته كلي فضاهاي سبز شهر و ساير كاربري‌ها تقسيم‌بندي شدند. سپس با استفاده از ايستگاه‌هاي بارندگي سطح شهر تهران حجم بارش سالانه، رواناب توليدي و تلفات بارش تعيين شد. بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه 22.7 درصد از سطح شهر تهران به صورت پيوسته يا ناپيوسته تحت پوشش فضاي سبز شامل پارك‌ها، فضاي سبز و درختان واقع در پياده‌روها و كناره‌هاي خيابان‌ها و نيز باغچه‌هاي درون واحدهاي مسكوني، تجاري و صنعتي مي‌باشد. هم‌چنين بر اساس نتايج اين پژوهش سالانه قريب 255 ميليون مترمكعب بارش به سطح شهر تهران مي‌رسد كه حدود 152 ميليون مترمكعب رواناب در سطح كلان شهر تهران توليد و به مناطق پايين‌دست منتقل مي‌نمايد. بنابراين رواناب حاصل به عنوان يك تهديد جدي هم‌چنين مقادير زيادي از آلاينده‌هاي شهري را به پايين ‌دست منتقل و موجبات آلودگي‌هاي زيست‌محيطي پايين‌دست را فراهم مي‌نمايد. اين در حالي است كه سالانه قريب به 111 ميليون مترمكعب از منابع آب سالم براي فضاي سبز كلان شهر تهران مصرف و قريب به 39 ميليون مترمكعب اين نوع نياز كسري دارد. بنابراين با وجود كمبود منابع آب قابل تخصيص براي تأمين نياز آبي فضاي سبز و ساير مصارف شهري بخشي از منابع اينگونه از دسترس خارج و به يك تهديد تبديل شده است. بر اساس نتيجه اين پژوهش پيشنهاد مي‌شود به جاي بهره‌برداري از منابع آب زيرزميني حريم شهر تهران و ساير منابع آب تصفيه شده براي فضاي سبز، با استفاده از فناوري‌هاي سطوح آبگير باران رواناب‌هاي موجود از منشأ مهار و آب مصرفي فضاي سبز شهري را تأمين نمايد. با اين اقدام صرفه جويي در بهره‌برداري از آب زيرزميني فرصت مناسبي را براي تعادل‌بخشي آبخوان‌هاي پايين دست فراهم مي‌نمايد.