گنجشك خانگي (House sparrow) به عنوان بيوانديكاتور آلودگي فلزات سنگين

گونه‌هايي كه مي‌توان به‌عنوان شاخص زيستي انتخاب كرد شامل پرندگان، پستانداران زميني، دوزيستان، ماهي، پرندگان، پستانداران دريايي و خزندگان مي‌‌باشند. پرندگاني ﻧﻈﻴﺮﮔﻨﺠﺸﻚ، ﺑﻪ‌دﻟﻴﻞ ﻗﺪرت زﻳﺎد و داﻣﻨﻪ ﺑﺮدﺑﺎري وﺳﻴﻊ و ﺗﻨﻮع رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ، از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوه‌ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﺑﺮﺗﺮي ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‌اند. پرنـدگان بـا داشـتن خـصوصياتي چون توانايي زندگي در محيط‌هاي مختلف، امكـان اسـتفاده از مـواد غذايي گوناگون و امكان مشاهده آسان آن‌ها، از شاخص‌هاي مناسـب محيطي در محيط‌هاي شهري به‌شـمار مـي‌رونـد. هدف از اين پژوهش استفاده از پرندگان به عنوان شاخص زيستي براي سنجش آلودگي محيط‌زيست مي باشد. پرندگان به دليل امكان تماس با آب و غذاي آلوده، عادات تغذيه¬اي ويژه و شناخته شده بودن بيولوژي آن¬ها، شاخص زيستي مناسبي براي آلاينده¬هاي محيط مي¬باشند. در اين ميان گنجشك خانگي به دليل نزديكي به سكونتگاه¬هاي انساني و حضور آن در مزارع كوچك در روستاها تا شهر هاي بزرگ شاخص هاي خوبي هستند. از اين رو بررسي فلزات سنگين در موجودات زنده از اهميت بسزايي برخوردار است. فلزات سنگين با توجه به ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻌﺪد و ﭘﺎﻳﺪاري در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺤﺮان ﻣﻬﻢ ﻣﺤﻴﻂ‌زﻳﺴﺘﻲ ﺗﻠﻘﻲ مي‌شوند. سنجش فلزات سنگين در پرندگان مي‌تواند تصوير بهتري از خطرات متوجه انسان را نسبت به اندازه‌گيري آن‌ها در محيطزيست فيزيكي، گياهان و يا بي‌مهرگان نشان دهد. ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ داراي ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺗﺠﻤﻊ و بزرگ‌نمايي زﻳﺴﺘﻲ در زنجيره مواد غذايي‌اند تجزيه‌و‌تحليل آلاينده‌هاي محيط‌زيستي در موجودات زنده نتايج معتبرتري نسبت به تجزيه‌و‌تحليل در محيط‌هاي غير‌زنده به‌دست مي‌دهد. از دلايل احنمالي بالا بودن ميزان غلظت فلزات سنگين در مناطق شهري ميتوان ترافيك جادهاي، فعاليتهاي صنعتي، فعاليتهاي انساني و توسعه و استقرار صنايع را نام برد. دانستن مقادير آلايندهها در پرندگان و موجودات زنده ارزشمند است.