تحليلي بر ابزارهاي حس مكان و شيوه ي برقراري ارتباط معنوي با معماري مساجد تاريخي ايران

ادراك احساسي انسان از طريق قواي حسي پنجگانه بعنوان راهكاري در جهت ادراكِ محيط و بستري كه انسان در آن قرار ميگيرد همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. حقيقت احساس و نقش فعال آن در هنر و بخصوص هنرهاي ديني بصورت زبان نمادين براي وصف عالم ديگر، جايگاه تاثيرگذار هنرهاي ديني را نشان ميدهد؛ جايگاهي كه نزد مردمان بدليل باورهاي ذهني و ايماني كه از ديرباز با آن خو گرفته، زندگي كرده و بدان باور دارند همواره به منظور ايجاد حس تعلق و ادراكِ مكانِ مذهبيِ مسجد مورد تاكيد بوده است. بررسي شيوه‌هاي بهره‌گيري از قواي احساسي در مساجد تاريخي ايران، و بدنبال آن بررسي و تحليل ابزارهاي معمارانه در بكارگيري قواهاي احساسي و عواملي كه موجب برانگيخته شدن همزمان آن‌ها ميگردد تجربه‌ي كامل‌تر و قدرتمندتري از درك فضايي را در پي داشته و بهره‌گيري از اين ابزار ميتواند نمازگزاران را در بهره‌مندي هرچه بيشتر ياري نمايد. شعف حرارتي برخاسته شده‌ي ناشي از ابزارهاي معمارانه در مساجد كه هر كدام از آن‌ها بر وجهي خاص، از ادراكات انساني تاثير ميگذارد، ميتواند در احساسات معنوي انسان اثر گذارده و تاثيرات مثبتي بر تجربه‌ي حس مكان بگذارد. شعف حرارتي كه برخاسته از بكارگيري صحيح و مناسب ابزارهاي معمارانه بوسيله‌ي ايده‌هاي ذهني و قوانين ديني بوده، ميتواند ساختارهايي منظم و قانون‌مندي را ايجاد نمايد تا زمينه را جهت بهره‌مندي هرچه بيشتر استفاده كنندگان از فضاي مساجد بوجود آورد. در اين پژوهش ابتدا به بررسي شيوه‌هاي ادراكي پرداخته و سپس با در نظر گرفتن احكام و باورهاي اسلامي در زمينه‌هاي مورد پژوهش به روش‌ها و راهكارهايِ معماريِ استفاده شده در مساجد اشاره ميگردد و در نهايت با جمع‌بندي مباحث مطرح شده، ارتباط ميان ادراك انسان، باورها و احكام فقهي مسجد و ابزارهايِ معماريِ مورد استفاده شده در مساجد آورده خواهد شد.