بررسي توان جذب بيولوژيك عناصر سمي آرسنيك، آنتيموان و جيوه توسط دو گونه گياهي كنگر وحشي (Gundelia tournefortii L.) و چمن بز (Aegilops crassa L.) رشد يافته در محدوده معدن متروكه زغال سنگ قطار داش مياندوآب

Investigation of biological absorption potential of toxic elements As, Sb and Hg by two plant species, Gundelia tournefortii L. and Aegilops crassa L. grown in Ghatar-Dash abandoned Coal mine, Miyandoab, West Azarbaijan province, NW Iran

معدن متروكه زغال سنگ قطار داش در 41 كيلومتري شرق مياندوآب استان آذربايجان غربي واقع است. سنگ هاي همبر لايه هاي زغال دار در اين محدوده ماسه سنگ، سيلتستون و شيل سازند شمشك مي باشند. به منظور ارزيابي توانايي دو گونه گياهي رشد يافته در محدوده معدن، نمونه هاي گياهي و خاك از اين ناحيه جمع آوري گرديد. مطابق نتايج تجزيه هاي شيميايي، هر دو گياه مورد مطالعه، كنگر وحشي (Gundelia tournefortii L.) و چمن بز (Aegilops crassa L.) توانايي مطلوبي را در جذب جيوه از خاك نشان دادند و مقدار جيوه موجود در اندام هوايي هر دو گياه بيشتر از نمونه هاي خاك آنها مي باشد. متوسط ضريب جذب بيولوژيكي جيوه براي كنگر وحشي و چمن بز به ترتيب 9/1 و 9/2 تعيين گرديد. بر اين اساس، اين دو گونه گياهي به عنوان انباشتگر و پالايشگر جيوه در نظر گرفته شدند. علاوه بر اين، گياه چمن بز توانايي خوبي را در جذب و انباشت آنتيموان داشته و ميانگين ضريب جذب بيولوژيكي آن براي آنتيموان 4/1 تعيين گرديد. در نقطه مقابل توانايي كنگر وحشي در جذب آنتيموان حدود 5/1 برابر كمتر از چمن بز بود. در مورد آرسنيك توانايي چمن بز در جذب آرسنيك بهتر از كنگر بوده و در برخي جايگاه هاي نمونه برداري مقدار آرسنيك در اندام هوايي اين گياه بيشتر از مقدار آن در خاك بوده است.