تحليل متغيرهاي طراحي جهت بهينه سازي شبكه آبياري تحت فشار در مزارع ايران

آرايش نامطلوب خطوط انتقال در شبكه‌هاي آبياري منجر به توزيع نامناسب آب در مزرعه و در نهايت كاهش راندمان آبياري و افزايش هزينهها مي‌شود. هدف از تحقيق، استخراج و وزندهي متغيرهاي اصلي طراحي سامانههاي آبياري تحت فشار ميباشد، براي مدلسازي و تحليل از نرمافزار IRRICAD استفاده شد. جهت انجام مدلسازي و تحليلها از فاز يك شبكه آبياري باغ 3000 هكتاري خسروي قصرشيرين متعلق به بنياد مستضعفان استفاده شده است، دليل انتخاب اين محدوده تجربيات محققان در پژوهش‌هاي كاربردي مختلف با رويكردهاي متفاوت، دسترسي به اطلاعات و همچنين سطح بالاي طراحي در آن بوده است. در روش طراحي متداول با ارزيابي گزينه‌هاي مختلف، بيشتر برمبناي تجربه طراحان، تركيب، مسير و تعداد خطوط طراحي مي شود. براي محاسبه هزينه احداث شبكه و هزينه بهرهبرداري از قيمت مواد و لوازم در سال 1395 و 1396 استفاده شده است. در مطالعه حاضر مدلسازي و تحليل شبكه آبياري در آرايش‌هاي مختلف انجام و توأم با تحليل اقتصادي، معيارهاي اصلي با وزن دهي مشخص در پنج سناريوي متفاوت تحليل شده اند. برمبناي نتايج بدست آمده، افزايش فشار در خطوط اصلي انتقال آب، كاهش تعداد مسيرهاي فرعي و طول منيفيلد مهمترين متغيرها براي بهبود و سهولت بهره برداري، كاهش هزينه ها و افزايش درجه اتوماسيون مي باشد؛ افزايش درجه اتوماسيون تاثير بهسزائي در كاهش هزينههاي بهرهبرداري و توزيع يكنواخت آب در كل زمان آبياري در سطح مزرعه دارد. به علاوه انعطاف پذيري سامانه در شرايط بحراني يا عمليات خاكشوئي را بالاتر خواهد برد؛ بهطوريكه مقايسه بين شبكه متداول و شبكه بهينه سازي شده كمترشدن هزينههاي احداث و بهرهبرداري تا 30 درصد و افزايش قابليت اطمينان را نشان ميدهد. لذا بهروزرساني و تدوين دستورالعملهاي طراحي متناسب با شرايط فني و اقتصادي حاكم بر مزارع ايران، مستندسازي تجربيات، آموزش طراحان جهت كاهش هزينه، افزايش قابليت اطمينان و جلوگيري از شكست طرحهاي آبياري تحت فشار بايستي مورد توجه بيشتر قرار گيرد.