نقش دانشگاه پژوهي در بهبود حكمراني و سياست‌گذاري آموزش‌عالي و ارائه مدل سيستمي دانشگاه پژوهي

قدرت مناسب و مشروع براي حكمراني و سياست‌گذاري آموزش‌عالي قدرت شناختي و علمي – تخصصي و خبرگي حرفه‌اي است. فرايند سياست‌گذاري براي بخش دانشگاهي بدون مشاركت كامل و همه جانبه سياست‌پژوهان بي‌معنا خواهد بود و در نتيجه كارايي و اثربخشي لازم را نخواهد داشت. لذا دانشگاه‌ها بايد از يك سو در چرخه‌هاي تصميم سازي براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي آموزش‌عالي نقش مؤثري داشته باشند و از سوي ديگر، از دانشگاهيان انتظار مي‌رود از طريق پويايي گروهي حرفه‌اي و تخصصي در سياست‌گذاري و سياست پذيري آموزش‌عالي مشاركت كنند. كه تحقق اين امر مستلزم ايجاد نهاد دانشگاه پژوهي است. دانشگاه‌پژوهي(IR) مجموعه فعاليت‌هايي است كه توسط يك نهاد رسمي در دانشگاه به‌منظور پشتيباني از تصميم‌گيري‌هاي مديريتي، تصميم سازي دانشگاهي، و ارزشيابي پژوهش محور صورت مي‌پذيرد. دانشگاه پژوهي مي‌تواند با شناخت قابليت‌ها و شايستگي‌هاي دانشگاه و تحليلي محيطي، توانمندي لازم براي بهبود حكمراني و سياست‌گذاري در دانشگاه را فراهم نمايد.،. بر اين اساس در اين پژوهش، ابتدا به بررسي وبيان مسئله وضعيت موجود حكمراني و سياست‌گذاري آموزش‌عالي ايران، از ديدگاه پژوهشگران آموزش‌عالي پرداخته شده و در ادامه، ضمن تبيين ابعاد دانشگاه پژوهي مدل سيستمي دانشگاه پژوهي براي حكمراني خوب دانشگاهي، ارائه شده است. اين پژوهش در دو مرحله انجام شد. مرحله اول پژوهش، شناسايي ابعاد و مؤلفه‌هاي دانشگاه پژوهي (IR) كه با روش كتابخانه‌اي مبتني بر مرور ادبيات، اطلاعات جمع‌آوري شده است و در مرحله دوم، روش مورداستفاده روش تطبيقي - تحليلي است. بر اين اساس، در مرحله اول از طريق طبقه‌بندي تحليلي محتواي اسناد و مدارك، به شناسايي و استخراج سازه‌ها (مفاهيم) دانشگاه‌پژوهي پرداخته شد، و در مرحله دوم ضمن مطالعه رويكردهاي علمي دانشگاه‌پژوهي، مقوله‌هاي مستخرج از تحليل محتواي اسناد دفاتر دانشگاه‌پژوهي(OIR) دانشگاه‌هاي منتخب با ابعاد شناسايي شده مرحله اول مقايسه شده و وجوه افتراقي استخراج گرديد. اسناد مربوط به دفاتر دانشگاه‌پژوهي، از طريق وبگاه‌هاي دانشگاه‌هاي مورد مطالعه، گردآوري و تجزيه و تحليل شده است. نمونه‌هاي مورد مطالعه مرحله اول شامل 32 مقاله از مقالات مرتبط خارج كشور كه در ساله‌اي 1980 تا 2015 به چاپ رسيده است و براي مرحله دوم جامعه آماري دانشگاه‌هاي امريكا است، نمونه شامل 16 دانشگاه است، كه بر اساس طبقه‌بندي انجمن دانشگاه‌پژوهي (AIR) به صورت نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده است. مرحله سوم، طراحي مدل با استفاده از نگاشت مفهومي است به گونه‌اي كه ابعاد و مؤلفه‌هاي شناسايي شده در مرحله اول و مرحله دوم در قالب يك مدل نظم داده شدند.