اثر موسيقي پس از تمرين بر تحكيم حافظه حركتي سالمندان

با افزايش سن و كاهش كاركردهاي شناختي و حافظه ممكن است حافظه حركتي نيز در سالمندان دچار افت شود. تشكيل حافظه حركتي در دو مرحله انجام مي گيرد. مرحله اول كدگذاري اوليه در طول آموزش و مرحله دوم تحكيم حافظه كه شامل تغييرات نظام مند در سطح مولكولي است كه بعد از آموزش صورت مي گيرد (رينر و همكاران2014). از آنجا كه يادگيري در جلسات تمرين براي سالمندان اهميت بالايي دارد، يكي از اهداف پژوهش حاضر، پربار كردن جلسه تمريني براي سالمندان با دستكاري سطح انگيختگي افراد و افزايش آن، با استفاده از موسيقي است. پژوهش هاي مختلفي با بكارگيري منابع انگيختگي نشان دادند كه اين حالت بر حافظه اثر گذار است. براي مثال در پژوهشي اثر پاداش هاي دروني و بيروني، كه موجب انگيختگي هيجاني مي شود، بر تحكيم حافظه بررسي شد و به اين نتيجه رسيدند كه پاداش بيروني ،حافظه تاخيري را بهبود مي بخشد ولي پاداش دروني و غير ملموس (تحسين) تاثير مثبتي روي حافظه ندارد. آنها بيان كردند كه پاداش بيروني با ارزش تر و بر انگيختگي موثرتر است(نيلسون، 2005). اين پژوهش بر آن است كه اثر موسيقي را بر فرايند تحكيم حافظه در سالمندان به عنوان تمرين مكمل مورد سنجش قرار دهد. 2- روش شناسي نمونه تحقيق جامعه سالمندان با دامنه سني 60 تا 74 سال ساكن مشهد بودند كه به منظور همگن نمودن افراد در مورد كيفيت خواب مناسب از آزمون كيفيت خواب پترزبورگ و جهت مشخص شدن سطح اضطراب متوسط از پرسشنامه اضطراب صفتي-حالتي اسپيلبرگر استفاده گرديد. سپس 21 نفر در دو گروه به صورت همگن تقسيم بندي شدند و تكليف ضربه زدن با انگشت (FTT) را تمرين كردند. به اين صورت كه انگشت اشاره شماره1 تا انگشت كوچك كه شماره4 است و شركت كنندگان بايد با شست دست غير برتر توالي مورد نظر را اجرا كنند. تمرين شامل 60 تكرار توالي(4،1،3،4،2) بود كه در 4 بلوك 15تايي تقسيم بندي شد. آزمون شامل دو بلوك 30 ثانيه اي بود. نمره آزمون ميانگين توالي هاي صحيح در هر بلوك بود. افراد گروه ها پس از پيش آزمون (T1) به تمرين پرداختند سپس آزمون عملكرد پايه(T2) از افراد بعمل آمد. در گروه آزمايشي پس از T2 آزمودني ها به موسيقي مورد نظر كه يك موسيقي سازي ايراني بي كلام بود گوش فرا دادند. سپس پس آزمون(T3) از افراد بعمل آمد. گروه كنترل مشابه گروه آزمايشي عمل كرد با اين تفاوت كه افراد بجاي گوش دادن به موسيقي، فعاليت عادي خود را ادامه دادند. سپس افراد دو گروه آزمون يادداري (T4) را كه 24 ساعت پس از تمرين بود، انجام دادند. 3- نتايج يا يافته ها براي بررسي تمرين مكمل موسيقي در نمرات حافظه حركتي در مراحل آزمون، از آزمون تحليل واريانس درون-بين گروهي استفاده گرديد. اثر تعامل گروه در مراحل معني دار شد(31/7F=، 003/0P=). همچنين اثر اصلي مراحل آزمون نيز معني دار شد (14/4F= ، 027/0P=). در ادامه از آزمون هاي تحليل واريانس با اندازه هاي تكراري به عنوان آزمون تعقيبي استفاده شد كه از آزمون تعقيبي LSD، α 0.01)) به منظور پيدا كردن محل هاي معني داري استفاده شد. نتايج نشان داد كه اثر مراحل آزمون در گروه آزمايشي معنادار آماري نبود(58/3F= ، 047/0=P ). اما در گروه كنترل اثر مراحل آزمون معنادار آماري شد(003/0 = P و 23/8 = F). در گروه كنترل بين پس آزمون(T3) و آزمون يادداري(T4) (MT3=7.3 , MT4=5.3, P=0.002) تفاوت معنادار آماري مشاهده شد. همچنين جهت مقايسه بين گروهي مراحل آزمون از آزمون تحليل واريانس درون بين گروهي استفاده شد كه اثر معنادار آماري مشاهده نشد 4- بحث و نتيجه گيري با توجه به نتايج بين مراحل آزمون در گروه آزمايشي تفاوت معني دار آماري مشاهده نشد كه نشان دهنده حفظ عملكرد سالمندان در اين گروه مي باشد اما در گروه كنترل بين آزمون يادداري و پس آزمون تفاوت معنادار بود كه نشان دهنده افت عملكرد مي باشد. همچنين بين دو گروه در تحكيم حافظه حركتي در آزمون هاي يادداري و پس آزمون تفاوت معنادار آماري مشاهده نشد اما با توجه به نمودار مي توان گفت كه وضعيت تحكيم حافظه سالمندان در فاصله24 ساعت در گروه آزمايشي بهتر از گروه كنترل بوده است. بنابراين به نظر مي رسد كه موسيقي و به دنبال آن ايجاد انگيختگي در افراد سبب ايجاد تفاوت در تحكيم حافظه حركتي شده هرچند كه اين تفاوت معنادار نبود. تاجيك و همكارانش(2012)، به بررسي انگيختگي خوشايند بر تحكيم حافظه پرداختند، به اين نتيجه رسيدند كه القاي انگيختگي پس از يادگيري موجب تحكيم حافظه و بهبود يادداري مي شود كه با نتايج تحقيق حاضر همخواني ندارد. آنها بيان كردند كه القاي انگيختگي مي توانند با فعال سازي هورمون هاي استرس و آدرنال بر تحكيم حافظه اثر گذار باشند. دلايل عدم هم خواني مي تواند مربوط به نوع آزمودني ها باشد كه شايد سالمندان به مدت زمان تمرين آسايي بيشتري نياز دارند. 5- نتيجه گيري احتمالاً القاي انگيختگي از طريق ارائه موسيقي در يك جلسه موجب تحكيم حافظه مي گردد هرچند كه تفاوت بين مراحل غير معنادار بود. با اين حال افت عملكرد در گروه كنترل از لحاظ آماري معنادار بود. درمقابل در گروه آزمايشي شاهد حفظ عملكرد در سالمندان بوديم. با وجود عدم معني داري بين گروه هاي آزمايشي و كنترل و برتري گروه موسيقي مي توان نتيجه گرفت كه احتمالاً ارائه موسيقي پس از تمرين مي تواند به حفظ حافظه حركتي درسالمندان كمك نمايد