خوانش زنان از سريال‌هاي شبكه‌هاي ماهواره‌اي و ضرورت سواد رسانه‌اي مورد مطالعه: تماشاگري سريال «ديلاخانم»

خوانش زنان ايراني، نحوه تحليل و تفسير و برداشت‌هاي گوناگون زنان جامعه از سريال هاي پر‌بيننده شبكه هاي ماهواره‌اي فارسي زبان و نيز تأثيراتي كه مي‌پذيرند، از دغدغه‌هاي اصلي پژوهش است. بر اساس نظريه مخاطب فعال (به‌ويژه مصرف بين فرهنگي)، نوع مصرف رسانه‌اي مخاطبان (زنان) با تكيه بر زمينه فرهنگي و اجتماعي مخاطبان به نحوي چندجانبه تعيين مي‌شود. اين پژوهش، با روش كيفي و تكنيك مصاحبه عميق در ميان 15 نفر از زنان صورت گرفته است. مطالعات نشان مي‌دهد كه تماشاي اين سريال نوعي اشتياق مفرطي را پديد آورده است كه مي‌توان از پيدايش «تماشاگري شيفته» سخن گفت. افزون‌براين، تماشاگران زن سريال «ديلا خانم»‌، نقش ديلا (قهرمان زن داستان) را مقتدر و مستقل تعبير كرده‌اند. احساس خوشايند تماشاي «زن مقتدر» در كنار مكانيزم قدرتمند «همذات پنداري» آن‌ها را نسبت به پيگيري داستان برانگيخته است. اما با تعمق در پاسخ‌هاي بانوان در مي يابيم كه به‌طور كلي ميل به «سرگرمي» موجب دنبال كردن «داستان» شده است. مخاطبان مورد مطالعه، با توجه به شرايط اجتماعي و فرهنگي خود، قرائت‌هاي مختلفي از سريال دارند، اما تقريباً به صورت ناآگاهانه و غير هدفمند اين سريال‌ها را انتخاب و به تماشاي آن مي نشينند. آن‌ها اطلاعات بسيار اندكي در زمينه رسانه، مكانيزم‌ها و تكنيك‌هاي آن دارند. اگرچه زنان متأهل نسبت به زنان مجرد دغدغه‌هاي متفاوت‌تري داشتند، اما اطلاعات اندك و ناقص آن‌ها (حتي با دارا بودن مدارك دانشگاهي و تحصيلات عالي)، پژوهنده را بر آن داشت تا در بخش دوم پژوهش به ضرورت آموزش «سواد رسانه‌اي» براي زنان به‌عنوان مادران و مربيان نسل بشر بپردازد، چرا كه در اين ميان بي‌سواد‌ها طعمه شگردهاي رسانه ها مي‌شوند و آسيب‌هاي اين پديده، گريبان گير كانون گرم خانواده و فرزندان خواهد شد.