مطالعه تطبيقي مفهوم بازگشت به خويشتن در نگاه امام خميني (ره) و دكتر علي شريعتي

در بررسي تاريخ تحولات سياسي- اجتماعي جهان اسلام دو مسيله ي استبداد و استعمار هميشه از موضوعات چالش برانگيزي بوده كه انديشمندان ، روشنفكران،نظريه پردازان و رهبران اين كشور را به واكنش كشانده است. دركشاكش بين اين دو مسيله و همچنين گروهاي نامبره ي فوق مسيله ي هويت و احياي اين هويت و بازگشت به هويت خود به نام هاي هويت اسلام سلفي يا اسلام حقيقي ،قابل بحث و جدال و پيگيري بوده و وضع موجود را سنجيده و به دنبال جايگزين كردن وضع آرماني و وضع مطلوب موردنظرشان بودند. اين مفاهيم در تفكر سلفي- تكفيري دچار بازتعريف شده اند و معناي اصلي خود را از دست داده اند. مفهوم با سابقه و پرطرفدار بازگشت به خويشتن از جمله مهمترين مفاهيم محوري در اين نحله فكري است. موضوع بازگشت به خويشتن در انديشه اسلامي، مي توان گفت: شكل گيري اين مفهوم مقارن و متاثر از سلطه استعمار و نوعي بحران هويت در جوامع اسلامي است. اين از خود بيگانگي است، در واقع تسخير شدن هويت و سوژه مسلمان، توسط تمدن غرب است. تسخير شدن توسط ديگري اروپايي كه ما را از خودمان تهي مي كند. ذهن و سوژه مسلمان يا جهان اسلام مسخر ديگري خودش مي شود. يعني ما از حالت سوژه بودن خودمان خارج مي شويم و به ابژه غرب مبدل ميگرديم. براي فهم بيشتر اين موضوع نگاه دو انديشمند معاصر را مورد بررسي قرار مي دهيم، امام خميني (ره) و دكتر علي شريعتي كه خواستار برگشت انسانها به خود شدند و در اين بين تفاوت هاي چشمگيري هم در مباني رسيدن به اين بازگشت وجود دارد، به طوري كه در پايان بررسي اين انديشه ها دو نوع اسلام در پيش روي ما قرار مي گيرد، اسلام سلفي و اسلام واقعي.