استحصال آب باران شيوه اي جهت استفاده از دانش بومي به منظور تامين آب در مناطق خشك

در مناطق خشك دنيا و بالطبع كشور ما ايران، بدليل كمبودن ميزان بارش گياهان قادر به تامين نيازهاي اوليه و ضروري خود براي توليد محصول نمي باشند. از آنجائي كه وقوع بارش در اين مناطق با توزيعي نامناسب و خارج از دوره رشد و رويش گياهان صورت ميگيرد، از اين رو نمي تواند عامل تضمين كننده كشاورزي اقتصادي باشد. از سوي ديگر بخش زيادي از بارش به شكل رواناب و تبخير از دسترس خارج شده و در نتيجه دوران خشكي و كم آبي طي مراحل رشد گياهان ملاحظه مي شود. در اين نواحي بخش اعظم بارندگي، به شكل جريانات سطحي، تبخير و يا ذخاير گودالي كه در نهايت من جر به باتلاقي يا نمكي شدن اراضي مي گردد، از دسترس خارج مي شود و تنها بخش اندكي از نزولات جوي به سفره هاي آب زيرزميني وارد مي شود. از دست رفتن همين ميزان اندك آب بارندگي سبب بروز تنش هاي شديد رطوبتي در گياهان و كاهش چشمگير توليدات گياهي مي شود. علاوه بر مسائل فرهنگي و اجتماعي موثر، اتلاف آب بدون كسب منافعي جهت مصارف كشاورزي، دامداري و خانگي و عدم وجود مديريت صحيح اراضي در مجموع عوامل بسيار مهمي هستند كه در بروز پديده بيابانزايي و افزايش ميزان فقر مناطق خشك تاثير مي گذارند. از اينرو به منظور نيل به اهداف توسعه و كشاورزي پايدار در مناطق خشك ازجمله ايران، لازمست ضمن صرفه جويي در مصرف آب ناشي از بارندگي، مديريت مناسب منابع آب و خاك مد نظر قرار گيرد. در اين ميان توجه به فرآيند استحصال آب باران روشي مطمئن و مناسب در راس تاي افزايش ميزان آب قابل دسترس در واحد سطح اراضي زراعي بوده كه ضمن تقليل اثرات نامطلوب خشكي و خشكسالي در نهايت منجر به حصول مزاياي استفاده بهينه از رواناب در مصارف مختلف خواهد شد. استحصال آب در حقيقت مجموعه روش هاي بهره برداري از آب باران در مجاورت محل بار ش است كه مي توان آب مورد نياز را بدون اتكا به سيستم هاي متمركز آبرساني از سطوح غير قابل نفوذ و عايق شده همان منطقه تامين نمود. فرآيند استحصال و جمع آوري آب پديده جديد و نويني نيست چرا كه ما فرهنگ سنتي غني و پرباري را در اين زمينه از تجربيات پيشينيان خو د به يادگار داريم. لذا در اين مجموعه سعي بر آن شده تا چكيده اي از تجربيات و دستاوردهاي دانشمندان و محققين در زمينه استحصال آب كه توسط گروه هاي بين المللي تحقيقاتي و موسسات عالي طي ساليان متوالي ،(ICARDA) بخشهاي مختلف از جمله مركز تحقيقات بين المللي مناطق خشك WANA بدست آمده و به بياني ساده و شيوا ارائه شده را بيان نماييم. گرچه تاكيد زيادي براي استفاده از اين روشها در مناطق خشك و استپي ناحيه شده است، ليكن تجربيات حاصل بصورت كلي در تمام نواحي خشك دنيا كاربرد خاصي دارند. اميد است طراحان و سازندگان دولت هاي بين المللي، محققان ملي و افراد مطرح در عرصه تحقيق، پژوهش و توسعه مباحث كشاورزي به اين امرمهم توجه كافي داشته باشند.